زمينه‌بندي راهبردهاي معماري و شهرسازي ايران در دوران پساكرونا به روش نظريه بر پايه‌ايي

بحران شيوع ويروس كرونا سبب شده برخي اصول انضباط‌هاي فكري مورد ترديد قرار گيرد. اتخاذ راهبردهاي جديد، تصميم گيران را با چالش مواجه ساخته است. اين مقاله به اكتشاف مهم‌ترين راهبردها به‌صورت مدلي ساده براي جامعه ايران در مواجه با چالش اين پديده در زمينه‌هاي معماري و شهرسازي مي‌پردازد. با توجه به ابهامات درماني، نحوه و سرعت عمل ويروس و توزيع واكسن، لازم است تا افزون بر زمينه‌هاي نظري، عرصه‌هاي عملي پاسخگوي اين نوع بحران‌ها باشد. هدف، بسترسازي براي توليد دانش در اين زمينه است. چراكه برخي ادعاهاي شهرسازي برآمده از اين پديده، تازگي كاذب رسانه‌اي داشته يا برآمده از استدلال‌هاي نادرست است. مبتني بر نظريه بر پايه‌ايي و با روش تحليل محتوا، داده‌هاي دست اول از متون حاصله از اتاق فكر و جلسات خبرگان معماري-شهرسازي كشور، جمع‌آوري و با مطالعات كتابخانه‌اي و اسكيس‌هاي ترسيمي دانشجويان تحصيلات تكميلي طي يك ترم به اشباع نظري رسيده است. «چالش»، «پيامد» و «راهبردهاي محتوايي» با كدگذاري «آزاد»، «محوري» و «منتخب» به كمك نرم‌افزار اطلس تي آي تحليل و مدل‌سازي شده است. يافته‌ها حاكي است كه زمينه راهبردهاي محوري برخاسته از چالش‌هاي منتخب پنج‌گانه، در طيفي وابسته از كمتر كالبدي (شامل اقتصادي-اجتماعي، مديريتي-مشاركتي و فرهنگي-آموزشي)، تا بيشتر كالبدي (شامل برنامه‌ريزي-طراحي، زيرساختي-شبكه‌اي) قابل دسته‌بندي است. راهبردها در زمينه‌هايي مثل مسكن، مشاركت، مردم‌سالاري ديني، آموزش، بهره‌گيري از اصول طراحي و برنامه‌ريزي با رويكردهاي سلامت‌محور و توسعه زيرساخت‌هاي فناوري و حمل‌ونقل عمومي به‌دست‌آمده است. بااين‌وجود، يافته‌ها و راهبردهاي دوران پساكرونا مغايرتي با دوران پيشاكرونا نداشته ولي فرصتي ويژه براي كشور است. بيشترين وجه اشتراكي زمينه‌ها، كنش‌هاي دوگانه هويتي است. در اين تجربه زندگي، هويت آدمي بيشتر در كنش‌هاي سيال و دوگانه فضا-زمان، عمومي-خصوصي، باز-بسته، مشهود-نامشهود، محلي-جهاني، سنت-مدرنيته، مريي-نامريي و حضور-غياب چند جهاني شده است. همچنين حكمروايي سلامت‌محور شهري راهبرد اصلي گرد هم آورنده ساير راهبردهاست.