رده‌شناسي ترتيب واژه‌ها در زبان خانيكي

هدف اصلي از نگارش اين مقاله، به دست دادن توصيفي از دستور زبان خانيكي بر پايۀ داده‌هاي تجربي است. اين گونۀ زباني متعلق به شاخۀ غربي جنوبي زبان‌هاي ايراني است. اين زبان مانند بسياري از ديگر زبان‌هاي بومي ايران در خطر نابودي است. اين زبان در روستاي خانيك، كه گويشوران آن را خونك [xunek] تلفظ مي‌كنند، گفت‌وگو مي‌شود. در اين مقاله، توصيف مؤلفه‌هاي رده‌شناختي ترتيب واژه‌ها بر مبناي مقالۀ دراير (1992) با در نظر گرفتن مؤلفه‌هاي بيست‌و‌چهارگانۀ جفت‌هاي همبسته صورت گرفته است. بررسي و تحليل‌ داده‌هاي زباني اين مطالعه مبتني بر داده‌هاي صوتي جمع‌آوري‌شده از گفتار طبيعي دو فرد كهنسال و بي‌سواد اين روستا يك گويشور مرد 92 ساله و يك گويشور زن 90 ساله است. براي گردآوري داده‌ها از روش ميداني همچون مشاهده و مصاحبۀ حضوري استفاده شده است. حجم اين داده‌ها بيش از 60 دقيقه است و بالغ بر 500 پاره گفتار از اين داده‌هاي صوتي، توسط نگارندگان آوانگاري شده و تقطيع صرفي، نحوي و معنايي تمام جملات ثبت شده است. در نهايت توصيف و تحليل داده‌ها در چارچوب نظري برگزيده انجام يافته است. از آن‌جايي كه يكي از نگارندگان اين مقاله خود گويشور اين زبان است و از شم زباني و توانش در اين زبان برخوردار است، جمع‌آوري داده‌ها با دقت بالايي صورت گرفته است. فايل‌هاي صوتي تمام مثال‌ها براي پژوهش‌هاي آتي در زمينۀ آواشناسي و تحليل‌هاي دقيق‌تر واجي موجود هستند. به لحاظ ترتيب سازه‌ها، داده‌هاي اين تحقيق حاكي از آن بود كه زبان خانيكي داراي 12 مؤلفه از مؤلفه‌هاي فعل‌پاياني قوي و 18 مؤلفه از مؤلفه‌هاي فعل‌مياني قوي در مقايسه با گروه‌زبان‌هاي اروپا-آسيا مي‌باشد. اين زبان همچنين داراي 15 مؤلفۀ فعل‌پاياني قوي و 20 مؤلفۀ فعل‌مياني قوي در مقايسه با گروه‌زبان‌هاي جهان بود. بنابراين زبان خانيكي هم در مقايسه با زبان‌هاي اروپا-آسيا هم در مقايسه با زبان‌هاي جهان بيش‌تر داراي مؤلفه‌هاي زبان‌هاي فعل‌مياني قوي است. اين زبان مانند بسياري ديگر از زبان‌هاي ايراني داراي ردۀ آميخته است و اين موضوع را كه ردۀ آميخته خود يك رده است بيش‌تر تقويت مي‌كند.