ارزيابي تهديدات زيست‌محيطي درياچۀ خزر و تأثير آن در امنيت پايدار جمهوري اسلامي ايران

هدف اين پژوهش ارزيابي تهديدات زيست‌محيطي درياچۀ خزر و تأثير آن بر امنيت پايدار جمهوري اسلامي ايران است كه در اين راستا دو فرضيه مطرح شده است؛ نخست، آلودگي‌ها و استخراج انرژي، مهم‌ترين تهديدات زيست‌محيطي مؤثر بر امنيت پايدار ايران در حوزه درياچه خزر محسوب مي‌شود. دوم، به نظر مي‌رسد بيش‌ترين تهديدات‌ زيست‌محيطي مؤثر بر امنيت ايران از جانب كشور روسيه و آذربايجان باشد. روش تحقيق با توجه به هدف آن از نوع تحقيقات كاربردي ـ توسعه‌اي بوده و با توجه به روش انجام كار، توصيفي ـ تحليلي مي باشد. روش گردآوري داده‌ها كتابخانه اي و پيمايشي بوده و از روش دلفي استفاده گرديد. حجم نمونه نيز با توجه به تخصصي بودن پيمايش، 20 نفر از كارشناسان موضوع مورد مطالعه است. از نمونه‌گيري هدفمند براي تعيين نمونه‌ها بهره گرفته شد و براي تحليل داده‌ها، از فرايند تحليل شبكه‌اي استفاده شده است. نتايج نشان مي‌دهد كه در بين خوشه‌هاي چهارگانه مورد تحليل، وزن معيار آلودگي، «0.467» به دست آمده و اهميت ساير معيارها به ترتيب براي «استخراج انرژي»، «حمل و نقل دريايي» و «توسعه ساحلي (شهرنشيني، گسترش افقي شهري، شهرك‌سازي‌ها)»؛ «0.278»، «0.160» و «0.095» برآورد شد كه نشانگر قرار گرفتن بحث آلودگي و استخراج انرژي در مركز تهديدات زيست محيطي درياچۀ خزر است. در زمينه حجم تهديدات زيست محيطي كشورها و تأثيرپذيري امنيت پايدار ايران از آن‌ مي‌توان گفت كه روسيه با ضريب «0.350»، جمهوري اسلامي ايران «0.232»، جمهوري آذربايجان «0.191»، قزاقستان «0.174» و تركمنستان «0.053» در رتبه و جايگاه اول تا آخر قرار دارند، در نتيجه با تأئيد فرضيه‌ دوم پژوهش، روسيه و آذربايجان بيشترين تأثير منفي را بر امنيت پايدار ايران خواهد داشت.