تحليلي بر جنگ‌هاي صفوي و عثماني در منطقۀ وان

يكي از چالش‌هاي دائمي بخش عليايي رود فرات و غرب ارمنستان بزرگ در طول تاريخ وجود تنش‌هاي نظامي ميان قدرت‌هاي سياسي مجاور آن بر سر چگونگي تسلط يافتن بر منطقۀ سوق‌الجيشي وان بوده است. اين چالش‌ها در دوران حكومت صفوي و عثماني وارد مرحلۀ جديدي شد و اختلافات مذهبي و سياسي ميان آنها زمينۀ رويارويي ديگري را در آن منطقۀ بوجود آورد كه با فراز و نشيب طي سال‌هاي 1049-907 ق ادامه يافت. پژوهش حاضر با تكيه‌بر روش توصيفي و تحليلي و با استفاده از منابع تاريخي به دنبال تبيين اين پرسش است كه آنها چه سياست و اهدافي را در منطقۀ وان دنبال مي‌كردند كه سبب پيدايش كشمكش‌هاي نظامي طولاني ميان آن دو قدرت گرديد؟ يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه انگيزه‌هاي مختلفي به لحاظ تاريخي، سياسي، نظامي، مذهبي، قومي و اقتصادي در درگيري دائمي ميان آنها نقش داشته است؛ اما صفويان نه با تكيه‌بر مذهب و نه قدرت نظامي و نه ديپلماسي، توانايي حفظ و حراست از وان و شهرهاي اطراف آن در برابر رقيب نيرومند خود يعني عثماني‌ها را نداشتند، بنابراين درنهايت مجبور شدند تا بر پايۀ يك توافق رسمي با عثماني تن به قبول شكست داده و با جدايي دائمي وان از قلمرو تاريخي ايران موافقت كنند.