كاربردي از رهيافت آسيب‌شناسي رشد در ايران: درخت تصميم‌گيري HRV

رهيافت آسيب‏شناسي رشد، چارچوبي براي شناسايي كليدي‏ترين موانع رشد اقتصادي «خاص هر كشور» است. اين رهيافت با وجود منطبق بودن بر منطق مدل‏هاي رشد درون‏زا، بر خلاف اين مدل‏ها، مجموعۀ ثابتي از عوامل تعيين‏كنندۀ رشد را براي همۀ كشورها مفروض نمي‌داند. به جاي آن، همۀ عوامل بالقوۀ مؤثر بر رشد، از جمله عوامل اقتصادي و غير اقتصادي، را در قالب يك فهرست طولاني درج مي‌كند و با استفاده از يك درخت تصميم‏گيري، تعداد محدود و مشخصي از عوامل كليدي را شناسايي مي‏كند. اين چارچوب ضمن انعطاف‏پذيري بيش‏تر نسبت به چارچوب‏هاي رقيب، اصول و روش‏شناسي علم اقتصاد را هم نقض نمي‏كند. فرآيند درخت تصميم‏گيري با اين پرسش آغاز مي‏شود كه: چه عاملي علت سطح پايين سرمايه‏گذاري خصوصي و كارآفريني در كشور است؟ در پاسخ اين پرسش كه مي‏تواند «پايين بودن بازدهي اجتماعي سرمايه‏گذاري» و يا «بالا بودن هزينۀ تأمين مالي» باشد، هر يك از اين دو مسير به شاخه‏هاي باريك‏تري شكسته مي‏شوند. در اين مقاله با به­كارگيري رهيافت آسيب‏شناسي رشد و درخت تصميم‌گيري HRV، چند عامل به عنوان موانع تعييين‌كننده رشد اقتصادي ايران شناسايي شدند: كيفيت سرمايۀ انساني، كيفيت زيرساختارها، ريسك‌هاي خرد و ريسك‌هاي كلان كه هر دو به سياست‌هاي مديريت اقتصادي كشور، از جمله شاخص‌ها و سياست‌هاي حكمراني خوب بازمي‌گردند. در شاخۀ مالي، سركوب مالي و تبعيض‏هاي بخشي مهم‌ترين عامل عدم توسعۀ مالي متوازن براي شتاب بخشيدن به رشد اقتصادي شده است. مجموعۀ اين تعيين‌كننده‌ها، در فقدان يك گرايش و انديشۀ صحيح و روشن در سياست‌گذاري رشد و توسعه اقتصادي و يادگيري در سطح مديريت كلان و سياست‏گذاري شكل گرفته است.