تحليل انتقادي دال مركزي و برهم‌كُنِش دال‌هاي شناور در گفتمان رمان «سال‌هاي ابري» بر اساس رويكرد لاكلائو و مربع ايدئولوژيك ون‌دايك

اين پژوهش بر آن است تا با تكيه بر نگرش ساختارگرايانه، مفصل بندي دال هاي شناور، حولِ دال مركزيِ گفتمان رمان «سال هاي ابري» را با استفاده از نظريه هاي ارنستو لاكلائو و تئون ون دايك مورد سنجش قرار دهد. در اين راستا، هدف اصلي مقاله آن است تا نشان دهد كه چگونه نويسنده با جهت دهي به دال هاي گفتمان و استفاده از راهبردهاي زباني، تصويري گزينشي و انتخاب شده از جامعۀ عصر پهلوي، بازنمايي كرده است. اين رمان از علي اشرف درويشيان، مجموعه اي معنادار از علائم و نشانه هاي زباني و فرا زباني است. با توجه به اين موضوع، نگارندگان به منظور تبيين گفتمان اثر، به تشريح اجزاي متشكلۀ آن و توضيح رابطۀ دال هاي شناور با دال مركزي پرداخته؛ سپس زمينه هاي تبديل «نابرابري اجتماعي» به دال مركزي و به تبع آن رشدِ گفتمان سوسياليسم را مورد بررسي قرار داده اند. پرسش اصليِ پژوهش حاضر آن است كه دال هاي شناور گفتمان با هدف تثبيت و معنابخشي به دال مركزي، به چه نحو پيرامون آن شكل گرفته اند؟ نگارندگان با تكيه بر روش توصيفي ـ تحليلي، رمان مورد بحث را در سه سطح مورد بررسي قرار داده اند. در ابتدا مؤلفه هاي گفتمان محور متن شناسايي شد. سپس با توجه به مؤلفه هاي يافته شده، ارتباط دال هايِ شناور با دال مركزي گفتمان مورد بررسي قرار گرفت. در مرحلۀ آخر، پس از انجام تحليل هاي كيفي، با استفاده از تحليلِ كمّي، درصد فراواني دال هاي شناور و راهبردهاي تحليل ايدئولوژيكي، به صورت جدول و نمودار ارائه گرديد. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه در اين اثر، نابرابري اجتماعي به عنوان دال مركزي در شكل بخشيِ عناصر گفتماني آن مطرح است. همچنين، دال هاي شناور كه فضاي گفتمان رمان، آكنده از آن هاست، در قالب مفاهيمي چون «مساوات اجتماعي»، «نفي استثمار»، «نفي استبداد»، و «آزادي» طوري مفصل بندي شده اند كه همگي در خدمت دال مركزي قرار دارند. در پيوند با نظريۀ تئون ون دايك، راهبرهاي قطب بندي، كنايه، دلالت ضمني، استعاره، وجهيت، مقايسه، توصيف كنشگر، دراماتيزه كردن، توضيح، تكرار، و فاصله گذاري، مهمترين مقوله هاي تحليل ايدئولوژيكي در اين گفتمان هستند.