اعتبارسنجي اراده در تحقق دلالت با رويكردي بر ديدگاه امام خميني(ره)در ماهيت دلالت

بررسي دقيق رابطه بين لفظ و معنا در يافتن ظهورات و تحليل وضع تأثير بسزايي دارد يكي از مباحث مربوطه كه مورد اختلاف بزرگان قرارگرفته، اين است كه دلالت لفظيه تابع اراده متكلم است؛ يعني طوري است كه مثلاً اگر متكلم در خواب كلامي گفت بر معناي آن دلالت ندارد يا اين‌چنين نيست بلكه به‌صرف شنيده شدن لفظ و لو هيچ اراده‎اي براي تفهيم معنا در بين نباشد دلالت شكل مي‎گيرد. بوعلي كلامي مبني بر تبعيت دلالت از اراده دارد كه موردنقد و بررسي علما قرارگرفته است. دو استدلال براي اثبات مدعاي وي مطرح‌شده است 1. وضع براي كلامي كه مراد متكلم نيست لغو است لذا واضع، لفظ را فقط براي معناي مراد وضع كرده است. اراده در حقيقت دلالت دخيل است لذا بدون اراده دلالت صادق نيست؛ كه هر دو استدلال مورد مناقشه قرارگرفته است. اين مقاله با تبيين محل نزاع و تأكيد بر ماهيت دلالت و تقيّد آن به علم، با توجه به ديدگاه امام نسبت به ماهيت دلالت به نقد اشكالات مي‎پردازد و درنهايت كلام بوعلي را به اثبات مي‎رساند.