واكاوي حوزه معناشناسي طاقت در قرآن (بر اساس روابط هم‌نشين و متقابل)

رويكرد همزماني معناشناسي، تلاشي در جهت بازنمايي واژگان مفاهيم قرآني است؛ زيرا واژگان در قرآن معناي حقيقي خود را از مجموع ارتباطات بينامتني به صورت شبكه معنايي آشكار مي‌نمايند. نوشتار حاضر در پي آن است كه نخست به بررسي ريشه اي ماده «طوق» لغت و كاربردهاي آن در قرآن بپردازد. پس از آن مفاهيم هم‌نشين و متقابل ماده طاقه مورد مطالعه قرار خواهد گرفت. رويكرد گزينش مفاهيم هم‌نشين، از ميان واژگاني است كه داراي قرابت معنايي با كلمه «طاقت» هستند. جستجوي داده‌هاي قرآني نشان داد كه واژگاني همچون «مبتليكم، تُحمّلنا، اصراً، بخلو، وسع و يكلّف» هم‌نشين‌هاي اوليه ماده طاقه هستند كه در مولّفه‌هاي معنايي رنج، مشقّت و سختي اشتراك دارند. در مرحله ثانويه، هر كدام از اين 6 كلمه كه ضمن قرابت معنايي با «طاقه» هم‌نشين بودند، در برخي آيات با واژگاني هم‌نشين شده‌اند كه خود در دايره مؤلفه‌هاي معنايي طاقت قرار مي‌گيرند. سپس با استفاده از مؤلفه تقابل معنايي به تبيين چهار ماده «يسر، خفف، رفق و هون» پرداخته شد و برآيند مفاهيم اين 4 ماده آساني، راحتي و سبكي است كه ضمن تقابل با معناي مشقّت و سختي در طاقت، سبب اطمينان به دخالت قيود مذكور در كنار توانايي در معناي طاقت خواهند بود. لازم به ذكر است نوشتار حاضر با استفاده از منابع كتابخانه‌اي و روش توصيفي_تحليلي به رشته تحرير درآمده است.