تبيين قاعده غرور در معاملات فضولي

يكي از عوامل مؤثر در ايجاد مسؤوليت، فريب دادن است؛ بدين معنا كه اگر شخصي ديگري را فريب دهد يا از كسي گول بخورد، براي فريب‌دهنده مسؤوليت و ضمان ايجاد مي‌گردد. اين نوع از مسؤوليت كه ضمان ناشي از خدعه و فريب است، در اصطلاح حقوقي ضمان غرور ناميده مي‌شود كه نوعي ضمان قهري است و در حقوق از آن به مسؤوليت مدني ياد مي‌شود. مباحث مربوط به ضمان غرور در فقه به عنوان قاعده فقهي، قاعده غرور شهرت دارد. يكي از اقسام غرور، معاملات فضولي است. در مواردي كه بايع فضولي اقدام به تصرفي مادي در مورد معامله مي‌كند حكم چنين تصرّفي نه در حقوق اسلامي و نه در حقوق ايران بررسي نشده است به خصوص وقتي كه مالك اصلي، معامله فضولي را اجازه نمي‌دهد كه در اين صورت تصرفات بايع فضولي، بايستي تحت يك عنوان و حكم مستقل قرار گيرند؛ زيرا بر فرض اينكه قبول كنيم در صورت تنفيذ معامله از سوي مالك، تصرفات مادي وي نيز به تبع تصرفات حقوقي آن صحيح مي‌باشند.