بررسي انگيزه‌هاي تأليف متون منثور عرفاني بر مبناي نظر مؤلفان آنها

بيان مسئله: مقاله حاضر به بررسي انگيزه‌ها و اهداف نويسندگان متون منثور عرفاني در تأليف آثارشان مي‌پردازد. پرسش مركزي اين پژوهش آن است كه چه انگيزه‌هايي باعث مي‌شده است تا نويسندگانِ برجسته‌ترين آثار عرفاني منثور زبان فارسي به تأليف و تصنيف بپردازند.روش: پنجاه اثر عرفاني، از گونه‌هاي مختلفِ نگاشته‌هاي صوفيانه منثورِ فارسي، انتخاب و انگيزه يا انگيزه‌هاي تأليف آنها استخراج، تحليل و طبقه‌بندي شده است. آنچه مستند اين پژوهش است نوشته‌هاي مؤلفان آثار بررسي‌شده است. فضاي حاكم بر جامعه مخاطباني كه اينگونه آثار در آنها توليد ‌شده است، درحدّ گنجايش يك مقاله، توصيف و مي‌شود؛ اما بديهي است تحليل تاريخي ـ جامعه‌شناسانه موضوع، مجالي دست‌كم درحدّ يك كتاب مي‌طلبد؛ بنابراين در اين پژوهش فقط به نگاه و نظر مؤلفان آثار توجه و استناد شده است.يافته‌ها و نتايج: با در نظرگرفتن اين نكته كه برخي از مؤلفان اين آثار، اهداف متعددي براي تأليف اثر خود ذكر كرده‌اند، انگيزه تأليف اين متون را مي‌توان در يازده دسته طبقه‌بندي و درصد تقريبي هركدام را معين كرد. از ميان اين يازده دسته كه در متن مقاله آورده شده است، تأليف اثر به درخواست دوستان و مريدان بيشترين بسامد را داشته است و تأليف به انگيزه بثّ‌الشكوي كمترين بسامد را دارد.