ولايت انسان كامل در رسالات كاشف دزفولي و جايگاه آن در عرفان شيعي

بيان مسئله: عرفان شيعي رويكردي عمده در عرفان اسلامي است كه در تبيين و تحليل مفاهيم عرفاني، تفسيرهاي ويژه خود را دارد. از آن ميان، مبحث ولايت عرفاني در منظومه فكري عارفان شيعي جايگاهي بسزا دارد. كاشف دزفولي، عارف شيعي قرن دوازدهم، از عارفان گمنام و مجهول‌القدري است كه صاحب ده‌ها كتاب و رساله عرفاني است؛ با اين حال سلوك فكري او چنانكه بايد شناخته‌نشده است. ولايت انسان كامل يكي از مباحث كليدي در آثار اوست.روش: در اين مقاله آراي كاشف دزفولي، به‌روش تحليلي‌توصيفي و مبتني بر سنت اول و دوم عرفاني تحليل شده است.يافته‌ها و نتايج: كاشف، مفهوم ولايت را در بستر وحدت وجود تفسير كرده است؛ وي انسان كامل را مظهر نور الهي و او را حقيقت عقل مي‌نامد. برتري ولي بر نبي، ختم ولايت در مهدي موعود، تعداد اوليا و صفات آنان، از ديگر موضوعات مرتبط با ولايت درآثار اوست. برخي از استنادهاي كاشف به ابن‌عربي و شباهت آراي او در مبحث ولايت به ديدگاه عارفاني مانند حمويه، نسفي و سيّد حيدر آملي نشان مي‌دهد كه عرفان كاشف دزفولي در تداوم عرفان شيعي سده‌هاي هفتم و هشتم است؛ به‌طوري كه اين شيوه عرفاني و به‌ويژه مبحث ولايت را ازطريق كاشف دزفولي تا قرن دوازدهم مي‌توان پيگيري و نقطه‌گذاري كرد. از اين نظر، بررسي آراي كاشف دزفولي اهميت و جايگاه ويژه‌اي دارد.