برآورد ريسك بيكاري و بررسي وجود كژگزيني در پوشش بيمه‎ بيكاري در ايران

بيمه‎هاي بيكاري ازجمله مهم‎ترين برنامه‎هاي تأمين اجتماعي در بسياري از كشورها به‎‎شمار مي‎روند. باوجوداين، اين بيمه‎ها به‎صورت بالقوه با مشكل كژمنشي و كژگزيني روبه‎رو بوده و ازهمين‎روي، اغلب بسيار ديرتر از ديگر انواع بيمه‎ها رواج يافته و ارائه آن همچنان به گروه‎هاي شغلي خاصي محدود است. امّا به‎نظر مي‎رسد در ايران مشكلات ناشي از عدم‎تقارن اطلاعات دامنه پوشش شديدتري دارد. تاآنجاكه طبق اطلاعات مركز آمار ايران در سال 1398 تنها 2.5 درصد بيكاران توانسته‎اند از بيمه بيكاري برخوردار شوند.جالب آن است كه همين سيستم موجود با اين دامنه پوشش محدود نيز با مشكلات مالي روبه‎رو بوده و اكنون با زيان انباشته مواجه است. مطالعات تجربي پيشين وجود كژمنشي را در نظام بيمه بيكاري كشور به‎خوبي تأييد كرده و شواهد كافي مبني بر گرايش مقرري‎بگيران بيمه بيكاري براي بازنگشتن به بازار كار را تا حداكثر مدت ممكن منعكس مي‎كنند. با اين توضيحات، مسئله كژگزيني در نظام بيمه بيكاري كشور كمتر مورد توجه قرار گرفته است. اين مقاله با برآورد ريسك بيكاري به‎لحاظ رخداد و مدت براي گروه‎هاي مختلف شغلي، سني و ديگر مشخصه‎هاي جمعيتي، به بررسي وجود كژگزيني و كارآمدي سيستم فعلي بيمه بيكاري در پوشش اين ريسك مي‎پردازد.نتايج اين مطالعه از وجود كژگزيني در نظام بيمه بيكاري حكايت دارد و نشان مي‎دهد كه در واكنش به اين مشكل مقررات بيمه بيكاري در ايران ناگزير بسياري از فعاليت‎ها و افراد را ازجمله برخي مشاغل آزاد و بيكاران بدون سابقه شغلي به‎صورت گروهي از دامنه پوشش حذف كرده‎اند. اين رويكرد منفعلانه كه موجب شده بيش از 97 درصد بيكاران از دايره پوشش بيرون بيفتند نشان از ناكارآمدي شديد و نياز به اصلاح سيستم بيمۀ بيكاري ايران دارد..