جايگاه قيد و بسامد آن در روايت اميرارسلان رومي

داستان عاميّانۀ اميرارسلان مانند يك صحنۀ نمايش، روحيّات مردم دورۀ قاجار را با همۀ ناملايمات و اوضاع نامساعد آن به تصوير درمي‌آورد و نمايانگر ذهنيّت و وضع مردم آن عصر است. به همين دليل، داستان‌هاي عامّه را مي‌توان آينۀ تمام‌نماي دوران تأليفشان دانست. با بررسي ساختار دستوري اين آثار مي‌توان به سبك دوره يا نويسنده نيز دست يافت. بررسي ساخت و بسامد طبقۀ دستوري قيد، نيز، مي‌تواند به شناخت بخش زباني سبك شخص و سبك دورۀ او منجر شود. هدف اين مقالۀ توصيفي- تحليلي، بررسي انواع قيد و گروه‌هاي قيدي در داستان اميرارسلان نامدار و نشانه‌هاي آن در سبك شخصي راوي است؛ به طوري‌كه پس از بررسي مباني و پيشينه، بسامد فراواني هر گروه به كمك نمودار به تفكيك مشخّص شده، آنگاه با مقايسه به تحليل داده‌ها پرداخته است. فرض بر محدود بودن كاربست قيد است امّا يافته‌ها نشان مي‌دهد كه بسامد به‌كارگيري انواع قيد مشترك و خاص و گروه‌هاي قيدي در اين اثر قابل توجّه و زياد است، مي‌توان اين ويژگي را وابسته به گفتگو محور بودن متن و تعدّد فراوان قهرمانان، كثرت حوادث و گفتار ‌گذاري‌هاي نمايشي و متقابل در اميرارسلان دانست كه با نقّالي و نمايش نقّالي‌گونه راوي داستان شكل گرفته است. مهم‌ترين نكته اين است كه به‌كارگيري گونه‌هاي مختلف قيد در اين اثر، موجب فضاسازي‌هاي دقيق و توصيفات برجسته شده است. تعدّد بالاي قيد‌هاي حالت و كيفيّت، به منظور شرح احوال قهرمانان داستان و همچنين بسامد زياد قيود مشترك به منظور بيان توصيفات روشن، موجب اطناب متن مي‌گردد و اطناب، مشخصّۀ سبك عصر نويسنده است.