بررسي و تحليل عوامل مؤثر بر پديدۀ فقر شهري در كلان‌شهر اهواز

مقدمه: فقر و پيامدهاي منفي آن توسعه انساني را محدود مي‌كند، به‌طوري‌كه فقرا اغلب در سطح نهايي آسيب‌پذيري در برابر نابساماني‌هاي بهداشتي و اقتصادي و بلاياي طبيعي قرار دارند. اكنون متفكران، سياست گذاران و مديران و برنامه ريزان شهري كاملاً آگاه هستند كه ريشه اكثر مسائل اجتماعي- فرهنگي در شهرها تمركز فقر است. عليرغم تلاش‌هاي دولت‌ها و نهادهاي حاكميتي براي بهبود زندگي ساكنان شهري خود، فقر همچنان پايدارترين معضل اجتماعي- اقتصادي در كلان‌شهرهاي ايران است كه سهم فقر جهاني در آن‌ها در حال افزايش است. در اين ميان داشتن مطالعه‌اي جامع در خصوص فقر كه در بردارنده تحليل دقيقي از عوامل ايجابي آن باشد لازم به نظر مي‌رسد. به همين منظور پژوهش حاضر باهدف بررسي و سنجش عوامل مؤثر بر پيدايش پديده فقر شهري در كلان‌شهر اهواز تدوين شده است.داد داده و روش: اين پژوهش از نظر هدف كاربردي- نظري و به لحاظ ماهيت و روش، توصيفي- تحليلي است. در اين پژوهش، فقر شهري در قالب پنج بُعد اقتصادي، اجتماعي- فرهنگي، مديريتي، كالبدي- زيرساختي و محيطي- جغرافيايي در قالب 36 شاخص بررسي‌شده است. براي سنجش، تحليل و ارزيابي عوامل مؤثر بر پديده فقر شهري در منطقه موردبررسي، از آزمون فريدمن و آزمون هاي آماري T مستقل در نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. يافته ها: نتايج اين پژوهش بيانگر اين بوده است، در بٌعد اقتصادي بيش ترين تأثير را نداشتن شغل و درآمد پايدار با ميانگين 4/09، بوده است و در بٌعد اجتماعي- فرهنگي بيش ترين تأثير را عدم مشاركت زنان در تصميم‌گيري‌ها، با ميانگين 3/08، داشته است و همچنين در بُعد مديريتي- نهادي بيشترين تأثيرپذيري فقر شهري در كلان‌شهر اهواز از عامل تحريم‌ها، با ميانگين 3، تأثير مثبت و معناداري داشته است. پديده فقر شهري از ديدگاه شاخص‌هاي كالبدي و زيرساختي بيشترين تأثيرپذيري را از عامل عدم زيرساخت فعاليت هاي فرهنگي، حاشيه‌نشيني به ترتيب با ميانگين 3/07 و 3 داشته است. آخرين مؤلفه از عوامل تأثيرگذار بر الگوي فقر شهري كه در اين تحقيق به آن پرداخته‌شده عوامل محيطي – جغرافيايي است كه گويه هاي موقعيت جنگ تحميلي و موقعيت خاص منطقه به ترتيب با ميانگين 4/05 و 3، بيشترين اثرگذاري را بر وجود پديده فقر شهري را در كلان‌شهر اهواز داشته است. نتيجه گيري: نتايج حاصل از تجزيه‌وتحليل پرسشنامه نشان مي دهد، بخش عمده‌اي از ساكنين شهر اهواز را اقشاري با وضعيت نامناسب اقتصادي تشكيل مي‌دهند. همچنين معضل بيكاري و حاشيه‌نشيني در اين شهر به‌عنوان يكي از عوامل اصلي ايجاد و گسترش فقر بشمار مي‌آيد.