آينده ‏نگاري بخش كشاورزي كشور در افق 1420 با استفاده از تحليل ساختاري و پويايي نظام ‏ها

هدف پژوهش حاضر بررسي آيندۀ بخش كشاورزي در سطح منطقۀ 3 آمايش كشور (استان‌هاي لرستان، كرمانشاه، ايلام و همدان) است كه در آن از روش سناريونگاري و تحليل پويايي سيستم‏‌ها استفاده ‌شده است. رويكرد پژوهش توصيفي ـ تحليلي است. جامعۀ آماري تحقيق شامل پژوهشگران، مديران متخصص و كارشناسان خبره در حوزۀ كشاورزي و آمايش است. براي گردآوري داده‏ها از روش مطالعۀ كتابخانه‌اي، پرسش‌نامه، نشست‌هاي هم‌انديشي و پانل خبرگان استفاده ‌شده است. داده‏هاي پژوهش به‌روش تأثير متقاطع و نظام ارتباطي و با استفاده از نرم‌افزارهاي ميك‌مك و ونسيم تحليل شده‏ است. براساس نتايج پژوهش، در آيندۀ كشاورزي منطقۀ 3 كشور، 34 عامل اثرگذار است. در اين ميان، پنج  عامل تجاري‌سازي و كوتاه كردن زنجيرۀ ارزش، فناوري‌هاي كشاورزي، تجارت جهاني و جهاني ‌شدن بازارها، صادرات و تغيير اقليم داراي بيشترين تأثير در آيندۀ كشاورزي منطقۀ 3 و داراي بيشترين درجۀ عدم قطعيت بود‏ه ‏است. مطابق نتيجۀ تحليل صليب سناريو كه از تقاطع دو نيروي پيشران 1. زنجيره‏‌هاي ارزش محصولات كشاورزي و 2. فناوري‌‏هاي محصولات كشاورزي ترسيم‌ شده است، چهار سناريو براي آيندۀ كشاورزي منطقۀ 3 تدوين شد كه عبارت ‏است از: سناريو اول توسعۀ پايدار كشاورزي؛ سناريو دوم فشار مضاعف بر منابع طبيعي؛ سناريو سوم توسعۀ ناپايدار كشاورزي؛ سناريو چهارم كشاورزي غيراقتصادي. درنهايت وضعيت شاخص‏‌هاي اصلي كشاورزي در هر سناريو مشخص و نشانه‌‏هاي بروز هر سناريو شناسايي شد.