عوامل كاهش كسري بودجه در جهت سياست‌هاي كلي نظام در حوزۀ بودجه‌ريزي دولتي

كسري بودجه اختلاف كسري بودجۀ عملياتي از مازاد تراز سرمايه‌اي است. در اغلب سال‌هاي 1358 تا 1400، بودجۀ كشور با كسري مواجه بوده است. هدف از انجام اين پژوهش تدوين عوامل مؤثر بر كاهش كسري بودجه با در نظر گرفتن شرايط، موانع و مشكلات خاصي است كه كشور در دهۀ 1390 با آن‌ها روبه‌رو بوده است. در اين دهه، به‌واسطه ايجاد پيچيدگي‌هاي داخلي و مسائل بين‌المللي، كسري بودجه ابعاد گسترده‌تري يافت؛ به‌گونه‌اي كه با خلق پول، تورمي سنگين به‌وجود آمد. اين پژوهش از نظر روش، پيمايشي، از نظر هدف، كاربردي و به‌لحاظ نوع داده‌ها نيز كمّي است. براي تحليل داده‌‌ها از نرم‌افزار اس‌پي‌اس‌اس به‌عنوان نرم‌افزار اصلي و از نرم‌افزار ليزرل به‌عنوان نرم‌افزار كمكي براي روش تحليل عاملي (از نوع اكتشافي) استفاده شد. جامعة آماري تحقيق شامل 240 نفر از كارشناسان سازمان مديريت و برنامه‌ريزي استان‌ها، استادان و مدرسان رشته‌هاي علوم اقتصادي، مديريت مالي و حسابداري دانشگاه پيام نور، و مديران دستگاه‌هاي اجرايي مرتبط بود كه از اين ميان با استفاده از فرمول كوكران، 148 نفر بر‌اساس روش نمونه‌گيري گروهي به‌عنوان نمونه انتخاب شد. در اين پژوهش، 30  متغير مؤثر بر كاهش كسري بودجه شناسايي شد كه پس از به‌كار بردن تحليل عاملي، براي تعيين تعداد عوامل از ملاك كيسر استفاده شد. برپاية اين ملاك، چهار عامل (عامل سياسي و روابط بين‌المللي، عامل كلان اقتصادي، عامل ساختار بودجه  و عامل امنيتي) داراي ارزش ويژة بالاي 1 شناسايي شد و به‌عنوان عوامل قابل استخراج تعيين گرديد. با توجه به شاخص‌‌هاي آماري با استفاده از روش تحليل عوامل اصلي، اين چهار عامل در‌مجموع 89.927 درصد از واريانس كل متغيرها را توانستند تبيين كنند. نتايج پژوهش نشان داد عوامل سياسي و روابط بين‌المللي با مجموع بار عاملي 4.765، عوامل كلان اقتصادي با مجموع بار عاملي 3.205، عامل ساختار بودجه با مجموع بار عاملي 1.942 و عوامل امنيتي با مجموع بار عاملي 1.861 به‌ترتيب مهم‌ترين عوامل كاهش كسري بودجه در ايران به‌شمار مي‌آيند.