بازخواني نماد مناره‌ مساجد اسلامي در رويكردي تاريخي و پديدارشناسانه

بازخواني نماد مناره‌ مساجد اسلامي در رويكردي تاريخي و پديدارشناسانه چكيده:حضور نمادهاي ديني و شعائر مذهبي در جامعه، يكي از نمادهاي حضور دين در جوامع به‌شمار مي‌آيد. پژوهشگران اجتماعي ريشه‌ چنين حضوري را گاه در باورها و دستورات ديني و گاه هم در عوامل اجتماعي ديگري از جمله تاثيرات فرهنگي ديگر اديان علت‌يابي مي‌كنند. «مناره» مساجد اسلامي را مي‌توان به‌عنوان يكي از نمادها و شعائر مذهبي اسلامي دانست كه از سال‌هاي آغازين اسلامي، حضور مستدام و رو به گسترش خود در معماري‌ مكان‌هاي مقدس اسلامي را حفظ كرده است. همين امر موجب شده كه پژوهش‌هاي نسبتا گسترده‌اي پيرامون معماري اسلامي به‌صورت عام و گاه مناره به‌صورت خاص به‌نگارش درآيد.در همين راستا، مقاله حاضر تلاش دارد تا در كنار بررسي و مطالعه‌ كتاب‌خانه‌اي ريشه‌هاي تاريخي و عبادي مناره و اشاره به كاركردهاي عرفي آن، تبييني جديد از ريشه‌هاي رواني و اجتماعي حضور نماد مناره در جامعه بپردازد و از طريق آن به اين پرسش پاسخ دهد؛ اينكه آيا صرفا عامل‌هايي درون ديني موجب بقا و گسترش نمادهايي همچون مناره هستند و يا اينكه مي‌توان به عوامل ديگري هم اشاره نمود؛ عواملي كه گاه از عامل‌هاي درون ديني هم تاثيرگذارتر هستند.براي رسيدن به چنين پاسخي، متن حاضر با پذيرش تاثير عوامل دروني و رواني انسان بر همه‌ رفتارهاي انساني از جمله رفتارهاي ديني، رويكردي تاريخي‌ـ‌تطبيقي تحت عنوان پديدارشناسي را دنبال مي‌كند تا ميزان اين تأثيرات را بر ظهور نمادهاي فرهنگي‌‌ـ‌ديني همچون مناره را بررسي مي‌كند، عواملي كه توجه به آنها موجب كامل‌تر شدن تحليل و تفسير نمادهاي ديني خواهد شد.كليد واژگان: مناره ـ پديدارشناسي ـ مناره در تاريخ اسلامي ـ ستون كيهاني ـ پلكان آسمان