تأملي دربارۀ تركيب «سرعلف» در مرزبان‌نامه

از ديرباز بر سر ضبط صحيح «سرعلف» و معناي آن در داستان «شتر با شتربان» در باب هفتم مرزبان‌نامه، اختلاف نظر وجود داشته و همچنان باب بحث دربارۀ آن گشوده است. علامه محمد قزويني در پانويس به يكساني ضبط اين واژه در همۀ نسخ اشاره كرده است اما با نهادن علامت پرسش، در صحت ضبط و معناي آن ترديد كرده است. ديگر مصححان، شارحان و پژوهشگراني كه نكاتي دربارۀ تصحيح و تحشيۀ اين متن قلمي كرده‌اند، نسبت به اين واژه مواضع متفاوتي داشته‌اند: گروهي از محققان اين ضبط را پذيرفته‌اند و با ارائۀ معنا در ايضاح آن كوشيده‌اند؛ برخي از محققان آن را مصداق گشتگي متن دانسته‌اند و برخي تمام و يا قسمتي از آن را از متن حذف نموده‌اند و هركدام براي پذيرفتن ضبط، حذف تركيب و يا پيشنهاد واژۀ بديل، دلايلي اقامه كرده‌اند. در اين مقاله پس از بررسي و ارزيابي تفصيلي نسخ و شروح موجود، كوشيده‌ايم بر پايۀ داده‌هاي گويشي ضبط صحيح را مشخص كرد و معناي دقيقي از اين واژه به دست دهيم. اين واژه در گويش‌هاي جنوب خراسان به معناي قسمت‌هاي نازك و نورستۀ سر گياهان به كار مي‌رود و مجازاً به هرگونه علوفه و گياه مرغوب و باكيفيت نيز اطلاق مي‌شود.