بازنمايي شخصيت مهرك نوشزاد در آيينۀ متون حماسي، تاريخي و فرهنگ عامه

مهرك نوشزاد يكي از شخصيت‌هاي شاهنامه و كارنامهٔ اردشير بابكان است كه در برخي متون تاريخي صدر اسلام نيز به وي اشاره شده و نقشي مهم را در آغاز پادشاهي ساسانيان ايفا مي‌كند. دختر مهرك نيز با شاپور پسر اردشير بابكان، ازدواج مي‌كند و مادر هرمز، شاه بعدي است. داستان زندگي مهرك و دخترش، به اندازه‌اي در دوران اسلامي شهرت داشته كه در متون تاريخي از آن ياد شده است. اين داستان به تفصيل در شاهنامه آمده، ولي در متون تاريخي، جزئياتي دربارهٔ زندگي وي كم شده يا تغيير كرده است، مثلاً رواياتي دختر مهرك را كُردزاده يعني زادهٔ شبانان مي‌دانند. اين مقاله ضمن اينكه مي‌كوشد به صورت توصيفي - ‌تحليلي، چهرهٔ مهرك را در آثار ادبي و تاريخي با مقايسهٔ روايات محلي و آثار جغرافيايي بازآفريني كند، سعي كرده نام، محل زندگي، حكومت و علت طرح داستان مهرك را در شاهنامه به صورت مقايسه‌اي بيابد. بر اساس نتايج اين تحقيق، مهرك شخصيتي تاريخي با نسب اشكاني، فرمانرواي دولت‌شهر‌ جهرم و مناطق جنوبي فارس و ايراهستان بوده است كه پيوند خاندان وي با ساسانيان منجر به آرامش ايرانشهر و از بين رفتن‌ آشوب‌هاي محلي مي‌شود. جهرم و ايراهستان در متون تاريخي و حماسي در واقع يكي هستند و هردو به نواحي گرمسير ايران و حاشيهٔ درياهاي جنوب اطلاق مي‌شدند.