تجدد ادبي در مطبوعات اواخر عصر قاجار

تجدد ادبي علاوه بر داشتن پشتوانه‌هاي بومي و تغيير در زيرساخت‌ها و مناسبات اقتصادي و سياسي، متأثر از شناخت ادبيات غربي نيز بود و روشنفكران ايراني كه در حوزۀ توليد متون ادبي فعاليت داشتند، با انتشار آثار خود موجب رونق گرفتن ديدگاه‌ها و سبك‌هاي تازه در حوزۀ ادبيات شدند. با بررسي نشريات در بازۀ زماني مشروطيت تا پايان قاجار متوجه مي‌شويم كه بحث تجدد ادبي در حوزۀ مباحث نظري تجدد ادبي؛ نوآوري در شكل و محتواي متن‌هاي ادبي؛ رونق گرفتن ترجمه؛ گسترش پژوهش‌هاي ادبي و رونق گرفتن نقد ادبي مطرح بوده است. البته روشنفكران و اديبان ايراني فهم‌هاي گوناگوني از مسئلۀ تجدد داشته‌اند. گروهي معتقد بودند منظور از تجدد ويران كردن هر چيزي است كه متعلق به پيشينيان و سنت است و لازم است از گذشتۀ ادبي خويش فاصله بگيريم و ادبياتي متناسب با زمانه خويش بيافرينيم. دستۀ ديگر از تجددخواهان كه گرايش‌هاي ملي‎گرايانه داشتند تجدد ادبي را در سره‌گرايي و پاك‌سازي زبان فارسي از واژه‌هاي عربي و غربي مي‌دانستند. گروه ديگر از اديبان در برابر مسئلۀ تجدد، موضعي ميانه در پيش گرفتند. ايشان عقيده داشتند مي‌توان با حفظ سنت ادبي، به موضوعات جديد نيز پرداخت. از نظر اين گروه سنت و تجدد، امري تقابلي به شمار نمي‌آمد، بلكه موضوعي تداومي بود و تجدد در امتداد سنت شكل مي‌گرفت.