گونه‌شناسي پژوهشگاه‌هاي دولتي در ايران

پژوهشگاه‌هاي دولتي، گونه‌اي از سازمان‌هاي تحقيق ‏و توسعه هستند كه با سرمايه‌گذاري دولت‏ها براي برآورده كردن نيازهاي پژوهشي بخش دولتي ايجاد شده‌اند و از تعداد و تنوع بسياري در كشورهاي مختلف برخوردار هستند. از اين‌رو، درك صحيحي از نيازمندي‌ها و مشخصه‌هاي انواع اين سازمان‏ها و نيز شناخت ويژگي‌هاي اصلي تمايز آن‌ها از يكديگر اهميّت بسياري براي مديران و خط‌مشي‌گذاران حوزه فنّاوري در سطوح مختلف دارد. در اين پژوهش تلاش شده است با به‌كارگيري رويكرد فراتركيب و بررسي مقالات معتبر بين‌المللي و همچنين مطالعه اسناد و گزارش‌هاي عملكرد سالانه ۳۰ پژوهشگاه برتر ايران، گونه‌شناسي اين سازمان‌هاي دولتي ارائه شود. بدين‌منظور، در گام اول و با به‌كارگيري روش فراتركيب، ادبيات موجود بررسي و نتيجه تحليل متون در قالب ۳۲ كد انتخابي، ۹ مقوله و ۳ مضمون به‌عنوان شاخص‌هاي تمايز اين مؤسسات دسته‌بندي شد. سپس نمونه انتخابي پژوهشگاه‌ها در مفاهيم شناسايي شده ارزيابي شد تا وضعيت آن‌ها در هر مقوله منطبق با مستندات موجود مشخص شود. نتايج اين پژوهش دو گونه اصلي شامل پژوهشگاه‌هايي با مأموريت پشتيباني از خط‌مشي‌گذاري علم و فنّاوري و پژوهشگاه‌هايي با مأموريت ايجاد ارزش اقتصادي و نيز دو گونه فرعي از اين نوع سازمان‌ها شامل تركيبي از دو مأموريت بالا با مأموريت انتقال فنّاوري را در كشور شناسايي كرده است كه ويژگي‌هاي متفاوتي دارند. مي‏توان از اين گونه‌شناسي در شناخت، خط‌مشي‌گذاري، برنامه‌ريزي، ارزيابي و مديريت بهتر اين بازيگران كليدي نظام ملّي نوآوري استفاده كرد.