چيستي معقولات اولي و نقش خيال در آن ها از نظرگاه فارابي

در پژوهش حاضر، به چگونگي شكل‌گيري معقولات اولي و نقش خيال در آن‌ها ازمنظر فارابي پرداخته‌ايم. معقولات اولاي عامل، اولين مرتبۀ فعليت‌بخشي به عقل بالقوه، حدوث اختيار و تولد حيات خاص انساني، و نخستين پلۀ صعود به مراتب فراتر ادراكي- فعلي هستند. فرايند حدوث معقولات اولي، منوط به حدوث قواي ادراكي حاسّه و متخيل و ناطقه، گذار از معارف هريك از اين قوا و فعليت جزء نزوعي تابع معارف آن‌هاست. تأثيرات متقابل سوابق مرتبت حسي- خيالي بر حصول معارف اولي و حدوث اختيار، و به‌صورت متقابل، حصول معارف اولي بر مراتب بعدي معرفتي، شأن‌دهندۀ مراتب تشكيكي اختيار، عقل بالفعل و نقش تعين‌بخشي اختيار در مرتبت معرفتي هريك از انسان‌هاست. قائل‌شدن فارابي به اصناف معقولات اولي، تقدم ديدگاه او در گسترش‌دادن مبادي اولاي علوم و مبناگروي تعديل‌يافته را نشان مي‌دهد. خيال در ابعاد مختلف از شكل‌گيري معقولات اولي، نقش دارد و به‌عنوان مخزن مشاهدات حدوث تجربه در مرتبت ثانوي اراده در حدوث معقولات اولي (ارادۀ ثالث)، پذيرشگر معقولات اولي، و محاكات‌كنندۀ كليات و جزئيات افاضات عقل فعال است؛ همچنين ساختار معرفت شناختي انسان به‌علت ناتواني او در معرفت‌يافتن به كنه اشيا ناشي از ملابست با هيولي و لوازم آن، ساختار حسي- خيالي و به‌تبع آن، تعليم انسان‌ها نيز ازنوع تخييلي خواهد بود.