تحليل عناصر ديني نظريۀ سعادت و تبيين نقش آن‏ها ازنظر ابن ‏سينا و توماس آكوئيناس

مسئلۀ سعادت انسان از ديرباز، موردتوجه متفكران بوده و ارسطو از نخستين انديشمنداني است كه سعادت را محور نظام اخلاقي خويش قرار داده است. ازنظر اين فيلسوف، سعادت، غايت زندگي انسان محسوب مي‌شود كه درپي كسب فضايل اخلاقي و عقلاني در دنيا به‌دست مي‌آيد. ابن‏سينا و توماس آكوئيناس به ‏عنوان دو فيسلوف شاخص مشائي در شرق و غرب، هركدام، تفسيري خاص از نظريۀ سعادت بيان كرده اند. در اين نوشتار، با استفاده از روش توصيفي‌- تحليلي، بررسي تطبيقي تفسيرهاي عرضه‌شده ازسوي اين دو فيلسوف را به‌منظور كشف افتراقات و اشتراكات نظرياتشان انجام داده‌ايم. مباحث اين دو متفكر، بيانگر آن است كه هردوي آنان تفسيرهايشان از نظريۀ سعادت ارسطو‌ را با تمسك به عنصر ديني خويش و با تكيه بر رويكردي عقلاني، در بستر تعاليم ديني به‌دست داده‌اند. ابن‌سينا در بُعد عملي سعادت، درقالب تمسك به جنبۀ عملي شريعت اسلام، با بيان فضايل و رذايل ديني و التزام به آن‌ها، و توماس آكوئيناس درقالب قاعدۀ فيض و لطف الهي با مطرح‌كردن ايدۀ فضايل الهياتي، موجب قرين‌سازي سعادت دنيوي ارسطو با سعادت ديني- اخروي شده‌اند. ابن‌سينا با رويكردي تكميلي و با محور قراردادن سعادت عقلي، نقش شرع در سعادت را لازم و تكميل‌كننده دانسته و توماس آكوئيناس نيز با رويكردي تركيبي، علاوه‏بر سعادت عقلي ارسطويي، سعادت الهياتي مبتني ‏بر ايمان مسيحي را لازم و نقش آن را تكميل كننده به‌شمار آورده است.