واكاوي رويكرد شيعه ‌پژوهي هاينس هالم

هاينس هالم، شيعه‌شناسان برجسته آلماني، در اواخر سده 20م پژوهش‌هاي چشمگيري درباره تشيع، به‌ويژه شكل‌گيري عقايد و تحولات تاريخي‌ آن تا شكل‌گيري انقلاب ايران در سال 1357انجام داده است. پس از ترجمة اين آثار به زبان‌هاي فارسي و عربي و جلب توجه پژوهشگران و شيعه‌پژوهان به آنها، آثار او ـ به‌ويژه مشهور‌ترين پژوهش وي، تشيع (1988) ـ در بوته نقد و بررسي قرار گرفت. اين مقاله مي‌كوشد افزون بر بازخواني آثار هالم، رويكرد شيعه‌پژوهي وي و بستر شكل‌گيري آن، يعني مطالعات شيعه‌شناسي در غرب سده بيستم را ارزيابي كند. پرسش اساسي اين جستار آن است كه رويكرد شيعه‌پژوهانه هالم از كجا نشئت گرفته و به چه مسائلي در اين حوزه در فضاي غرب پاسخ داده است. عمده فعاليت‌هاي پژوهشي هالم كه حوزه تخصصي دانشگاهي وي را شكل داده، بر تلاش‌هاي عام وي در شناساندن تشيع، بر فضاي دانشگاهي غرب تأثير نهاده است. ازاين‌رو، بررسي ديدگاه‌هاي وي از اين منظر و در نظر داشتن سهم متناسب آن ضروري به نظر مي‌رسد. نيز گفتني است كه شيعه‌پژوهي هالم را نوعي واكنش علمي به رويدادهاي سياسي دهه‌هاي پاياني سده 20م در جهان اسلام و به‌ويژه خاورميانه نيز مي‌توان تفسير كرد.