مقايسۀ كتاب‌هاي تصويري «درخت بخشنده» و «دنيا بدون درخت»: با رويكرد بوم‌گرا

رويكرد بوم‌گرا پلي ميان ادبيات و علوم زيست‌محيطي است. علت انتخاب درخت بخشنده اثر سيلورستاين و دنيا بدون درخت اثر دهريزي به‌عنوان موضوع پژوهش اين است كه هر دوي آنها كتاب‌هاي كودك، تصويري، داراي درون‌مايه‌اي تلويحاً زيست‌محيطي و موتيف مشترك درخت‌اند. با توجه به اينكه درخت بخشنده از آثار كلاسيك ادبيات كودك جهان به شمار مي‌آيد؛ لذا متن مناسبي براي بررسي آثار مشابه در ساير ملل است. پژوهش حاضر به روش تحليلي‌ـ توصيفي، اشتراكات و افتراقات بازنمايي‌هاي عناصر زيست‌محيطي را در آثار مذكور با رويكرد «بوم‌شناسي ژرف» و «اكوفمينيسم» مورد مداقّه قرار مي‌دهد. بوم‌شناسي ژرف را آرِن ناس، فيلسوف نروژي، در تقابل با «بوم‌شناسي سطحي» مطرح كرد. بوم‌شناسي ژرف، درك رابطۀ بين هويت و طبيعت را در گرو يكي‌انگاريِ خود با چرخۀ بزرگتري موسوم به «خودِ بوم‌شناختي» مي‌داند. اكوفمينيسم با يكي‌انگاري جايگاه زن و طبيعت در نظام مردسالار، نظريۀ «خودِ بوم‌شناختي» را به بي‌توجهي به نقش جنسيت در شكل‌گيري بحران‌هاي زيست‌محيطي متهم مي‌كند. اين مقاله در پي پاسخ به چگونگي بازنمايي عناصر زيست‌محيطي و برهم‌كنش دوگانۀ انسان و طبيعت در داستان‌هاي فوق‌الذكر است. نتيجۀ پژوهش نشان مي‌دهد، بازنمايي بوم‌شناختيِ غالب در دنيا بدون درخت همراستا با بوم‌گرايي ژرف و در تقابل با اكوفمينيسم است و  در درخت بخشنده، همراستا با اكوفمينيسم.