تجزيه گرافيكي ژنوتيپ و محيط و برهمكنش ژنوتيپ × محيط بر عملكرد دانه آفتابگردان

بررسي واكنش ژنوتيپ‌هاي مختلف تحت شرايط محيطي متفاوت به به‌نژادگران در شناسايي ژنوتيپ‌هاي با عملكرد بالا و پايدار كمك مي‌كند. در اين راستا، يازده هيبريد جديد آفتابگردان به همراه چهار رقم گلسا، قاسم، شمس و فرخ در چهار ايستگاه‌ تحقيقاتي (كرج، ساري، كرمانشاه و دزفول) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار به مدت دو سال زراعي مورد ارزيابي قرار گرفتند. از روش آماري GGE باي‌پلات با مدل اثر ژنوتيپ + برهمكنش ژنوتيپ × محيط براي ارزيابي سازگاري ژنوتيپ‌ها در محيط‌هاي مورد بررسي استفاده شد. نتايج تجزيه مركب عملكرد دانه نشان داد كه اثر محيط و ژنوتيپ و اثر متقابل ژنوتيپ × محيط معني‌دار بود. معني‌دار شدن اثر متقابل ژنوتيپ × محيط، بيانگر واكنش متفاوت ژنوتيپ‌ها در محيط‌هاي مختلف بود. نتايج روش GGE باي‌پلات نشان داد كه دو مولفه اول و دوم GGE باي‌پلات، 66.4 درصد از تغييرات كل عملكرد دانه را توجيه مي‌كنند. بر اساس نمودار چندضلعي باي‌پلات، هيبريدRGK15×AGK1221 در ساري و كرج و هيبريد RGK25×AGK330 و رقم شمس در دزفول، ژنوتيپ‌هاي برتر و با سازگاري خصوصي بالا بودند. همچنين نتايج نشان داد كه كليه محيط‌ها داراي قابليت تمايز بالايي بودند و توانستند تفاوت‌هاي بين ژنوتيپ‌ها را به خوبي آشكار كنند. محيط ساري، نزديك‌ترين محيط‌ به محيط ايده‌آل بود و بيشترين تمايز و بيانگري را نشان داد.