بررسي تطبيقي اسطوره «غربت روح» در سروده گنوسي مرواريد و قصه غربت غربي سهروردي

باور به هبوط روح به سراپردۀ هستي و بازگشت آن به موطن و منزلگاه اصيل و آغازين خويش، جوهرۀ اصلي تعاليم و آموزه‌هاي مكتب گنوسي و انديشه‌هاي سهروردي است. اين باور، در دو داستان رمزي ـ تمثيلي «سرودۀ مرواريد» (بازتابي از انديشه‌هاي معرفت‌شناختي گنوسي) و «قصۀ غربت غربي» (بيانگر نظام انديشگاني شيخ اشراق) نمود و تجلي‌يافته است. اين پژوهش با روش كتابخانه‌اي و رويكرد تحليلي ـ تطبيقي، برآن است كه محورهاي اساسي جهان‌شناختي گنوسي و سهروردي را از خلال اين دو رساله به تصوير بكشد، وجوه اشتراك و افتراق ميان آن‌ها را بازخواني كند و از اين رهگذر، به دستاوردهايي در بررسي تطبيقي و بينامتني ميان اين دو داستان برسد. به رغم وجود تفاوت‌هاي بسيار فكري ميان اين دو طيف انديشه، يافته‌هاي پژوهش نشان از وجود اشتراكات بسياري دارد. از درون‌مايه‌هاي مشترك ميان اين دو داستان، مي‌توان به آموزه‌هايي همچون غربت‌آگاهي، جهان‌نگري شرقي ـ غربي، حضور پير و راهنماي طريق، عنصر آگاهي‌بخشي و نيز ساختار رمزي و اسطوره‌اي هر دو داستان اشاره كرد؛ همچنين از وجوه تمايز ميان اين دو داستان، آموزه‌هايي چون بازگشت و تولد ثانوي، حضور مداخله‌گرانۀ الوهيت در هستي و جهان‌نگري غير ثنوي است كه در قصۀ غربت غربي بازتاب يافته است.