تعيين راهبردهاي بهبود تاب‌‌آوري محيطي در آبخيز قره‌شيران اردبيل با تكنيك تحليل SOAR

رويكردهاي جديد در حوزه مديريت بحران از مفاهيم آسيب‌پذيري به تاب‌آوري تغيير پيدا كرده اند و بر تقويت توانايي سيستم در مقابله با خطرات ناشي از وقوع سوانح طبيعي تاكيد مي‌كنند. در همين راستا پژوهش حاضر با هدف شناخت قابليت‌هاي آبخيز قره‌شيران و برنامه‌ريزي مديريت بحران با تاكيد بر تاب‌آوري محيطي انجام گرفت. براي تدوين استراتژي، تشريح قوت ها، فرصت ها، آرمان ها و نتايج قابل اندازه گيري از تكنيك تحليلي SOAR و نظرات كارشناسي 52 كارشناس خبره استفاده شد. نتايج تكنيك SOAR و راهبردهاي پيشگيري و آمادگي مديريت بحران با ميزان تاب‌آوري محيطي حوزه مورد مقايسه قرار گرفت. بر اساس نتايج كاهش خسارات مستقيم و غيرمستقيم سيل با 51.9 درصد و داشتن حوزه‌اي با مقدار فرسايش خاك و هدررفت آب بسيار كم با 42.3 درصد به‌ترتيب مهم‌ترين نتايج مدل SOAR شناخته شدند. از ميان ۱۵ مولفه تاب‌آوري محيطي، عملكرد 5 مؤلفه به‌صورت معني‌دار (0.05) مورد پذيرش قرار گرفت. نتايج ارزيابي مطلوبيت تاب‌آوري محيطي حوزه با آزمون T تك نمونه‌اي نشان داد كه بعد محيطي تاب‌آوري (2.67) با سطح معني‌داري (0.003 sig=) داراي اختلاف معني‌دار است و بيان‌گر آسيب‌پذيري بالا و تاب‌آوري پايين است. توجه به معيارهاي مكان‌يابي اصولي سازه‌هاي آبخيزداري، ايجاد فرصت بيش‌تر و استفاده از پتانسيل‌هاي بخش خصوصي، سازمان‌هاي مردم نهاد محلي در مديريت بحران مفيد خواهد بود. تحليل مولفه‌هاي تاب‌آوري آبخيز در دستيابي به مديريت جامع حوزه‌هاي آبخيز، شناخت صحيح كاركرد آبخيز، امكان خودساماندهي و بازيابي تعادل و پذيرش سازگاري با مخاطرات طبيعي، مشاركت آبخيزنشينان در تصميم‌گيري، آمادگي و مقابله با بحران‌هايي همچون سيل مي‌تواند در افزايش تاب‌آوري موثر باشد.