بررسي تنوع ژنتيكي جنس Gammarus در چشمه ‏ها و رودخانه پارك ملي گلستان با استفاده از توالي ژن ميتوكندريايي COI

گاماروس بزرگ‌ترين جنس از سخت‌پوستان آبزي خانواده Gammaridea است كه بيش از 200 گونه در سراسر جهان دارد. اين گروه از سخت‌پوستان اجزاي بسيار مهم زنجيره غذايي در آب‌هاي جاري هستند. بنابراين تغييرات جمعيتي آن‌ها مي‌تواند بر جوامع، به‌ويژه بر سلامت ذخاير ماهيان اثر گذاشته و تعادل اكوسيستم را برهم زند. به‌دليل اندازه نسبتاً كوچك، فراواني زياد و حساس بودن به شرايط محيطي، به‌عنوان گونه‌هاي شاخص براي ارزيابي محيط‌هاي آبي مناسب هستند. اين پژوهش، به بررسي تنوع ژنتيكي جنس گاماروس بين جمعيت‌هاي مختلف موجود در پارك ملي گلستان پرداخته است. پس از نمونه‌برداري جهت شناسايي ريختي اوليه از كليدهاي شناسايي رايج و جهت انجام مطالعات مولكولي از توالي ژن ميتوكندريايي COI استفاده شد. روابط تبارشناختي با روش حداكثر درست‌نمايي (ML) تعيين شد. فاصله ژنتيكي موجود در جمعيت‌ها و برخي شاخص‌هاي تنوع ژنتيكي (تعداد هاپلوتايپ (h)، تنوع هاپلوتايپ (Hd) و تنوع نوكلئوتيدي (Pi)) محاسبه شد. بر اساس نتايج درخت‌هاي تبارشناسي نمونه‌هاي مورد مطالعه در 2 كلاد مجزا قرار گرفتند و با بوت‌استرپ بالا (0/92) از نمونه‌هاي اخذ شده از ژن بانك جدا شدند. نتايج تجزيه و تحليل واريانس مولكولي نشان داد كه تنوع بين جمعيت‌ها (72/49) بيش از تنوع درون جمعيت‌ها (27/51) است و مقدار شاخص Fst (0/68) تفاوت ژنتيكي بارز بين جمعيت‌ها و محدوديت جريان ژن را نشان مي‌دهد. تنوع هاپلوتايپي برابر با 0/94 بود كه بيش‌ترين و كم‌ترين آن به‌ترتيب مربوط به رودخانه خان‌دوشان (1/00) و چشمه گلستان (40/.) مي‌باشد. هم‌چنين در بين هاپلوتايپ‌هاي شناسايي شده 17 هاپلوتايپ فقط داراي يك فرد بودند كه اين امر بيانگر تنوع بالاي جمعيت‌هاي گاماروس در پارك ملي گلستان و وجود جمعيت‌هاي بومي مي‌باشد. G .komareki، به‌عنوان يك مجموعه گونه‌اي غالب با گونه‌هاي پنهان فراوان در منطقه شناخته شد كه هنوز به‌طور دقيق شناسايي نشده است.