تحليل علي مولفه هاي تاثيرگذار بر مديريت مراتع (مطالعه موردي: مراتع استان كرمانشاه)

سابقه و هدف: عوامل متعددي باعث تغييرات منفي در وضعيت كيفي و كمي مراتع مي‌گردد كه به سير نزولي و تخريب شديد خاك و پوشش گياهي و در نهايت باعث كاهش درآمد بهره‌برداران، وقوع سيلاب‌هاي مخرب،  مهاجرت روستاييان و عشاير به شهر و فقر بهره‌بردار منجر مي‌گردد. يكي از اين عوامل مديريت مراتع است .با توجه به ضرورت مديريت مراتع هدف از اين پژوهش تحليل علي مولفه‌هاي تاثيرگذار بر مديريت مراتع استان كرمانشاه است. مواد و روش ها: روش پژوهش تحقيق توصيفي- تحليلي است. جامعه آماري شامل مديران و كارشناسان اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري استان كرمانشاه است كه به صورت تصادفي 31 نفر به عنوان نمونه تحقيق انتخاب گرديد كه پرسشنامه ها در اختيار آنها قرار گرفته و در نهايت 28 نفر بازگردانده شد. ابزار مورد استفاده براي جمع آوري اطلاعات پرسشنامه بود كه با توجه به مرور زمينه تحقيق و انجام مصاحبه‌هاي فردي با كارشناسان و مديران اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري استان كرمانشاه طراحي گرديد. پرسشنامه مشتمل بر دو بخش است. بخش اول مربوط به مشخصات فردي پاسخگويان شامل جنسيت، سن، ميزان تحصيلات، شغل، تعداد خانوار و درآمد بود. بخش دوم سوالات مربوط به مديريت مراتع بود و در قالب طيف ليكرت پنج سطحي استفاده شد. براي تجزيه و تحليل داده‌ها از مدل‌سازي معادلات ساختاري استفاده شده است. روايي صوري و محتوايي پرسشنامه با نظر اصلاحي استادان دانشگاه رازي كرمانشاه و كارشناسان و پس از انجام اصلاحات لازم در چند مرحله تأييد شد. در تحقيق حاضر از روش آلفا كرونباخ براي سنجش قابليت اعتبار ابزار اندازه‌گيري استفاده گرديد. نتايج: نتايج به‌دست امده از عوامل پنج گانه در مديريت مراتع، قوانين و مقررات بيشترين و مشكلات انسان ساخت كمترين مقدار از بارهاي عاملي را تبيين مي‌نمايند. همچنين روايي همگرا يا ميانگين واريانس استخراج شده (AVE) براي شاخص برنامه ريزي 0/766، شاخص مشكلات انسان ساخت 0/711، شاخص قوانين و مقررات 0/799، شاخص مهارت فردي 0/526 و شاخص نظارت0/626 به‌دست آمد، هم‌چنين مقدار ضريب قابليت اطمينان ساختاري يا پايايي تركيبي (CR) براي شاخص برنامه‌ريزي  0/755، شاخص مشكلات انسان ساخت  0/737، شاخص قوانين و مقررات 0/802 و شاخص مهارت فردي  0/514 و شاخص  نظارت 0/526 به‌دست آمد كه نشان از مناسب بودن اين زير مقياس ها است. بيشترين اثر غيرمستقيم بر مديريت مراتع عبارتند از چند سطحي بودن اهداف برنامه، نظام بهره‌برداري نامناسب توسط كشاورزان، حاكميت شيوه‌هاي غيراصولي و غيرعلمي در كشاورزي روش هاي شخم نامناسب، ضعف مكانيزاسيون، عدم بازدارندگي و ضمانت اجراي در قوانين ارزيابي مراتع و عدم نظارت جامع مديريتي در كل چرخه و در مقابل، كمترين آن‌ها به‌ترتيب مربوط به متغيرهاي استقبال پايين مديران از برنامه ريزي و عدم شناخت و آگاهي مردم در مورد استفاده درست از مراتع است. نتيجه گيري: نتايج نشان داد شاخص‌هاي برنامه‌ريزي (0/30)، مشكلات انسان ساخت (0/18)، قوانين و مقررات (0/66)، مهارت فردي (0/46) و عامل نظارت (0/22) بارهاي عاملي را تبيين مي‌نمايد. طراحي سياست‌ها و اقدامات مديريتي كه مي‌تواند به‌طور موثر مسير بهبود وضعيت موجود مراتع را به سمت مطلوب تغيير دهد ضروري است. اين مهم نيازمند درك عميق از نحوه تصميم گيري، برنامه ريزي و عملياتي نمودن طرح ها توسط مديران است.