بازخواني كالبدي باغ‌مزار شيخ شهاب‌الدين اهري و بازيابي طرح اصيل آن

بر اساس اسناد موجود، در دورۀ صفوي، پادشاهان اين سلسله ازجمله شاه عباس اول به‌كرّات به شهر اهر سفر نموده و به ايجاد برخي مستحدثاث و يا تكميل آثار برجاي‌مانده از اعصار قبل از خود اقدام كرده‌اند. ارسن شيخ شهاب‌الدين اهري به‌عنوان تنها مجموعۀ خانقاهي-آرامگاهي در جنوب شهر و باغ‌مزار مترتب بر آن از شناخته شده‌ترين آن‌هاست كه در سير تكوين منظومۀ كالبدي خويش از قرن ششم تا يازدهم ه.ق دستخوش تغييرات قابل توجهي شده است. لكن در حال حاضر تنها نامي از آن باغ‌مزار و ملحقاتش برجاي مانده است. در پژوهش پيشِ ‌رو تلاش بر اين بود با تكيه بر اسناد توصيفي و تصويري، به بازنمايي كالبد باغ‌مزار شيخ شهاب‌الدين در زمان آباداني آن پرداخته شود. براي حصول به مدل مربوط از اطلاعات كتابخانه‌اي و اسناد تصويري با كاربست شيوۀ توصيفي-تحليلي بهره گرفته شد. همچنين دستيابي به برخي جزئيات كالبدي ارسن جز از طريق مطالعات و كاوش‌هاي ميداني ميسر نبود. لذا اين رويكرد، مكمل بخشي از ناشناخته‌هاي اين باغ در گذر زمان بود. بدين‌ترتيب، يافته‌هاي پژوهش بر پايۀ چهار نظام اصلي باغ ايراني-راه، گياه، ساختمان و آب- نهاده شدند. با تحليل‌هاي انجام‌گرفته جزئيات انتظام و ارتباط فضايي بخش‌هاي متنوع باغ‌مزار شيخ همچون تقسيم‌بندي به‌صورت چهار بخشي، ساختار آبياري و كاركرد عمارات متشكله در سير ايجاد و تحول آن به‌دست آمد. مع‌الوصف، بازخواني ويژگي‌هاي كالبدي باغ ترتيب‌يافته بر مزار شيخ ضمن آنكه مهياكنندۀ زمينه براي پژوهش‌هاي آتي است؛ مي‌تواند به شناخت بخشي از ارزش‌هاي مغفول‌افتاده در باغ‌سازي ايراني در منطقۀ آذربايجان كمك نمايد.