مدلي براي دسته‌بندي رويكردهاي فُرمي به معماري مساجد معاصر از منظر ارتباط با سنت‌هاي تاريخي معماري مسجد

پژوهش حاضر به كيفيت ارتباط فُرمي معماري مساجد معاصر با سنت‌هاي تاريخي معماري مسجد مي‌پردازد و مي‌كوشد تا دسته‌بندي خاصي را براي انواع اين ارتباط تدوين نمايد، به‌نحوي كه برخي نقاط ضعف دسته‌بندي‌هاي موجود را نداشته باشد. در اين پژوهش پس از مرور نقادانه بر ادبيات علميِ مرتبط، با استفاده از راهبرد استدلال منطقي، سامانه‌اي منطقي متشكل از چهار رويكرد نسبت‌به سُنت‌هاي تاريخي معماري مساجد تدوين مي‌گردد كه شامل رويكرد تقليدگرا، رويكرد محافظه‌كارانه، رويكرد چالشي و رويكرد انصرافي مي‌شود. در پژوهش حاضر، هريك از اين رويكردها و زيرشاخه‌هايشان با كدهاي عددي خاصي مشخص مي‌شود و با توجه به حيطۀ پژوهش، اين رويكردها به تفكيك در مورد هريك از عناصر اصلي تشكيل‌دهندۀ نماي بيروني مسجد شامل گنبد، مناره و جداره‌هاي خارجي به‌كار گرفته مي‌شود. دسته‌بنديِ پيشنهادي مي‌‌تواند شاخص قابل اتكايي براي تبيين خصوصيات كالبدي مساجد مورد نظر، قابل تشخيص‌بودن يا مبهم‌بودن مسجد از نظر مخاطبان، همگن يا التقاط‌گرابودن طرح مسجد و نيز نوآورانه يا تكراري‌بودن آن باشد. در پژوهش حاضر، در تشريح كاركردها و خاصيت‌هاي هريك از رويكردها بيان مي‌گردد كه هيچ‌يك از اين رويكردها ذاتاً درست يا غلط نيستند بلكه مهم اين است كه بجا و به‌طرز مناسبي استفاده شوند. آنچه مهم است مواجهۀ مسئولانه و آگاهانه با مسئلۀ طراحي پيش روي معمار است. هم استفاده از الگوهاي تاريخي هم مخالفت با به‌كارگيري آن‌ها بايد عملي آگاهانه و حكيمانه باشد.