ارزيابي حكمروايي خوب شهري– مطالعۀ موردي: شهر نيشابور

رشد پديدۀ شهرنشيني و بالارفتن مهاجرت به شهرها، به توسعۀ غيرقابل كنترل نواحي شهري، كاهش سطح رفاه، پديدۀ حاشيه‌نشيني و ايجاد مشكلات فراوان براي شهرها به‌خصوص در كشورهاي در حال توسعه منجر شده است. مجموعۀ اين عوامل، موجب نگراني‌هاي برنامه‌ريزان و سياستمداران حوزۀ شهري گرديده و باعث شده كه مديران، برنامه‌ريزان شهري و همچنين سياستمداران در اين زمينه، ورود نموده و به‌دنبال علل اين ماجرا باشند. زيرا بي‌توجهي به وضعيت هر متغير تأثيرگذار، به بروز مسائل و مشكلاتي فراگير مانند فقر، بيكاري، تورم، آلودگي محيط زيست و نابودي زيرساخت‌ها در محيط شهري منجر مي‌گردد. از اين‌رو، به‌منظور ايجاد محيطي بهتر، مساعدتر، سالم‌تر، آسان‌تر و دلپذيرتر براي ساكنان يك شهر، در طول چند دهۀ اخير، رويكردهاي گوناگوني در عرصۀ مديريت شهري مطرح شده كه حكمروايي خوب شهري، از مطرح‌ترين اين رويكردهاست. در رويكرد مديريتي حكمروايي خوب شهري، حق شهروندان توسط مديران و برنامه‌ريزان به‌درستي شناسايي و در مديريت شهري در نظر گرفته شده است، به‌طوري‌كه تمام سياست‌ها و برنامه‌هاي شهري حين تنظيم و پيش از اجراشدن با آن‌ها در ميان گذاشته شده و در نهايت خروجي‌اش مورد تأييد آنان بوده و بدين سبب بيشترين كارايي و تأثير را خواهد داشت. حكمروايي خوبِ شهري در تقابل با رويكرد مديريت شهريِ دولت‌محور توسط سازمان‌هاي ملي و بين‌المللي مورد تأييد و تأكيد قرارگرفته و همواره آن را به‌مثابۀ يكي از پيش‌نيازها و عناصر شهرهاي پايدار به‌شمار مي‌آورند. حكمروايي خوب شهري از آن‌دسته مفاهيمي است كه رفاه شهروندان و عدالت اجتماعي را در نظر گرفته و سياست‌ها و برنامه‌هاي آن، در قالب شاخص‌هاي به‌خصوصي جاي مي‌گيرند.از اين‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسي و ارزيابي متغيرهاي حكمروايي خوب شهري، به‌دنبال پاسخ اين پرسش است كه؛ اصول و ارزش‌هاي حكمروايي خوبِ شهري به چه ميزان در مديريت شهري مورد توجه‌اند؟ بدين منظور، روش انجام اين تحقيق تركيبي بوده به‌گونه‌اي كه روش‌هاي توصيفي-تحليلي و استدلال منطقي را دربرمي‌گيرد. ابتدا با استفاده از مطالعات كتابخانه‌اي و مشاهدات ميداني شاخص‌هاي مورد نظر (مشاركت‌پذيري، شفافيت، پاسخ‌گويي، حاكميت قانون، عدالت، مسئوليت‌پذيري) استخراج شده و پرسشنامه بسته، بااستفاده از طيف ليكرت پنج گزينه‌اي تهيه و در ميان جامعۀ آماري با حجم نمونۀ 384 نفر از شهروندان بالاي بيست سالِ ساكن نيشابور كه به روش نمونه‌گيري تصادفي انتخاب شده بودند، توزيع و سپس داده‌ها با استفاده از آزمون تي در محيط نرم‌افزاري spss تحليل گرديدند. نتايج بيانگر اين امر است كه ميانگين قضاوت شهروندان دربارۀ عملكرد مديريت شهري نيشابور در شاخصِ شفافيت با ميانگين 2.34 بهترين و در شاخصِ عدالت با ميانگين 2.18 ضعيف‌ترين وضعيت را به خود اختصاص داده و مشخص مي‌گردد كه توجه مطلوبي به شاخص‌هاي حكمروايي خوب شهري در عملكرد شهرداري و شوراي شهر نيشابور به‌عنوان سازمان‌هاي مهم مديريت شهري ديده نمي‌شود.