تبيين مدل كيفيات كالبد معماري فضاي همسايگي براي ارتقاي سرمايۀ اجتماعي

فضاي كالبديِ محله بستر فعاليت‌هاي اجتماعي در روابط اجتماعي همسايگي است. اين فضا در خلال روابط اجتماعي نيز شكل مي‌گيرد. بنابراين، معماري فضاي كالبدي و روابط اجتماعي در ارتباطي دوسويه قرار دارند. ازسوي ديگر، روابط اجتماعي هستۀ اوليۀ شكل‌گيري و تقويت سرمايۀ اجتماعي است؛ لذا فضاي كالبدي در تقويت سرمايۀ اجتماعي مؤثر است و عدم توجه به كيفيات فضا به معضلات اجتماعي نظير كاهش مشاركت، عدم امنيت، افزايش جُرم‌پذيري و در نهايت ازبين‌رفتن رضايتمندي و حسّ تعلق مي‌انجامد. هدف اين پژوهش تبيين مدلي از كيفيات فضاي كالبدي در مقياس همسايگي است كه سرمايۀ اجتماعي را ارتقا و معضلات اجتماعي را كاهش دهد. در اين راستا، چارچوب نظري از يافته‌هاي به‌دست‌آمدۀ متون نظري مرتبط با سرمايۀ اجتماعي و كالبد معماري فضا تدوين مي‌شود؛ بر اساس اين يافته‌ها، روابط اجتماعي در قالب گروه‌هاي اجتماعي با فعاليت‌هاي مشترك هدفمند، مؤلفۀ كليدي ارتقاي سرمايۀ اجتماعي است. لذا در روش تحقيق، سنجش سطح سرمايۀ اجتماعي با بررسي مؤلفۀ رابطۀ اجتماعي گروهي در ايستگاه‌هاي منتخب كه با نمونه‌گيري طبقه‌اي تصادفي گزينش شده‌اند، به شيوۀ شمارش روابط گروهي انجام مي‌شود. در ادامه، تحليل كيفيات فضاي كالبدي به شيوۀ برداشت ميداني و ارزيابي چگونگي ارتباط اين متغيرها به شيوۀ استدلال منطقي به مدلِ نهايي پژوهش مي‌انجامد: خلق عرصه‌هاي عمومي با مقياس خُرد در فضاي همسايگي اعم از محورهاي پياده و مكان‌هاي توقف (متغير مستقل)،‌ ضمن تأكيد بر حضور افراد (متغير ميانجي) به جاي عبور، به ارتقاي سرمايۀ اجتماعي محلي (متغير وابسته) منجر مي‌شود؛ ضمن اينكه كيفيات عرصه‌هاي عمومي در مدل نهايي بحث مي‌شوند.