تأثير نوع منبع كربوهيدراتي بر تخمير شكمبه اي و عملكرد گاوهاي شيرده هلشتاين تغذيه شده با جيره حاوي اوره آهسته‌رهش

سابقه و هدف: براي دستيابي به حداكثر توليد پروتئين ميكروبي و بازده استفاده از پروتئين خوراك، فراهمي همزمان منابع كربوهيدرات و نيتروژن قابل تجزيه در شكمبه براي ميكروارگانيسم‌هاي شكمبه امري ضروري است. هنگام استفاده از اوره به دليل نرخ تجزيه‌پذيري شكمبه‌اي بسيار بالاي آن براي دستيابي به حداكثر راندمان استفاده از مواد مغذي، توليد پروتئين ميكروبي و بازده تخمير بايد از منابع كربوهيدراتي سريع‌التخمير مانند قندهاي محلول استفاده كرد. از طرفي، با توجه به نرخ آزادسازي كندتر نيتروژن در اوره آهسته‌رهش در مقايسه با اوره به نظر مي‌رسد كه نوع منبع كربوهيدراتي و نرخ تجزيه آن در هنگام استفاده از اوره آهسته رهش در تغذيه گاوهاي شيرده بايد مورد توجه قرار گيرد زيرا مي‌تواند بر بازده استفاده از نيتروژن در شكمبه مؤثر باشد. بنابراين هدف از اين مطالعه بررسي اثر نوع منبع كربوهيدراتي بر عملكرد گاوهاي شيرده هلشتاين تغذيه شده با جيره حاوي اوره آهسته‌رهش بود.مواد و روش‌ها: اين آزمايش در قالب طرح كاملا تصادفي به‌صورت تكرار در زمان در سه دوره 21 روزه با استفاده از 9 رأس گاو شيرده هلشتاين (با ميانگين وزن 50±650، شير توليدي 0.5±33 كيلو گرم و ميانگين روزهاي شيردهي25± 100 روز) انجام شد. تيمارهاي آزمايشي شامل: 1- جيره پايه حاوي نيتروزا (منبع اوره آهسته‌رهش، به عنوان شاهد)، 2- جيره پايه به‌علاوه 2.7 درصد ملاس به عنوان جايگزين دانه ذرت و 3- جيره پايه به‌علاوه 2.7 درصد دانه جو به عنوان جايگزين دانه ذرت بود. براي اندازه‌گيري فراسنجه‌هاي تخمير شكمبه‌، در روز 21 هر دوره چهار ساعت پس از خوراك صبحگاهي از گاوها مايع شكمبه گرفته شد. قابليت هضم ظاهري با استفاده از ماركر خاكستر نامحلول در اسيد اندازه‌گيري شد. ميزان شير توليدي به‌صورت روزانه ثبت و از شير توليدي هر دام در هر وعده براي اندازه‌گيري تركيب شير نمونه‌برداري شد. به منظور تعيين غلظت آلبومين، گلوكز، پروتئين كل، كلسترول، تري‌گليسريد و نيتروژن اوره‌اي سرم خون در روز 21 هر دوره 4 ساعت پس از خوراك صبحگاهي از سياهرگ دمي هر دام نمونه خون گرفته شد.يافته‌ها: نتايج اين مطالعه نشان داد كه افزودن ملاس و يا جو به عنوان جايگزين بخشي از دانه ذرت، تأثير معني‌داري بر مصرف خوراك و مواد مغذي (غير از ماده آلي) نداشت. نسبت به تيمار شاهد جايگزين كردن ذرت با ملاس در جيره حاوي اوره آهسته‌رهش سبب افزايش ميزان ماده آلي مصرفي شد (P 0/01). نتايج مقايسات مستقل نشان داد كه افزودن ملاس و افزايش دانه جو در مقايسه با تيمار شاهد سبب كاهش مصرف الياف نامحلول در شوينده اسيدي گرديد، اما اين كاهش در تيمار جو كمتر از تيمار ملاس بود (P 0.02). تيمارها اثر معني‌داري بر قابليت هضم ظاهري ماده خشك و مواد مغذي، pH مايع شكمبه‌، غلظت كل اسيدهاي چرب فرار، نسبت مولي پروپيونات، بوتيرات، استات، والرات، ايزووالرات، نسبت استات به پروپيونات و نسبت اسيدهاي چرب گلوكوژنيك به اسيدهاي چرب غير گلوكوژنيك نداشتند. توليد و تركيب شير به‌صورت معني‌دار تحت تاثير منبع كربوهيدرات اضافه شده قرار نگرفت. ميزان توليد شير گروه تغذيه شده با تيمار ملاس و يا جو بالاتر از شاهد بود. همچنين غلظت آلبومين، گلوكز و نيتروژن اوره‌اي خون به‌طور معني‌داري تحت تأثير نوع منبع كربوهيدراتي قرار نگرفت. نسبت به گروه شاهد، افزودن ملاس سبب افزايش معني‌دار غلظت پروتئين كل سرم شد (P 0.05). محاسبه اقتصادي نشان داد افزودن ملاس و يا دانه جو در جيره‌هاي حاوي اوره آهسته‌رهش منجر به افزايش درآمد خالص گرديد.نتيجه‌گيري: نتايج پژوهش حاضر نشان داد كه افزودن منابع كربوهيدراتي سريع‌التجزيه‌تر از نشاسته ذرت (جو و ملاس) به جيره‌هاي حاوي اوره آهسته‌رهش (نيتروزا®) در تغذيه گاوهاي شيرده مي‌تواند منجر به بهبود بازده استفاده از مواد مغذي و افزايش درآمد دامدار شود.