تجزيه و تحليل ژنتيكي خصوصيات بيده پشم گوسفندان بلوچي و ايران بلك

سابقه و هدف: كيفيت پشم گوسفند تأثير عمده‏اي بر روي مصرف و كاربرد نهايي آن دارد و در نتيجه بررسي كيفيت الياف پشم و تجزيه و تحليل ژنتيكي صفات مربوط به آن يكي از زمينه هاي تحقيقاتي مهم در گوسفندان بومي است. با توجه به اين كه نژاد ايران بلك از آميخته‌گري نژاد بلوچي با كيوسي به دست آمده است، تحقيق حاضر به منظور مقايسه و تجزيه و تحليل ژنتيكي صفات پشم گوسفندان بلوچي و ايران‏بلك انجام شد. مواد و روش‌ها: براي انجام اين پژوهش در مهر ماه 1396 از 176 راس بره بلوچي و 105 راس بره ايران بلك موجود در مركز اصلاح‏نژاد شمال شرق كشور واقع در مشهد، نمونه پشم جمع‏آوري شد. خصوصيات بيده پشم شامل وزن بيده ناشور، متوسط قطر الياف، متوسط طول فتيله پشم، درصد الياف هتروتايپ، درصد الياف مدولادار و درصد الياف حقيقي در گوسفندان اين دو نژاد اندازه‏گيري شد. براي تعيين عوامل موثر بر صفات پشم (نژاد، سال تولد، تيپ تولد و جنس بره) اين دو نژاد از رويه GLMنرم‌افزار SAS استفاده شد. مقايسه ميانگين‌هاي حداقل مربعات زيرگروه هاي مختلف اثرات ثابت با آزمون توكي- كرامر و سطح معني داري 5 درصد انجام شد. اجزاي واريانس و پارامترهاي ژنتيكي صفات مورد مطالعه در اين دو نژاد با استفاده ‏از مدل حيواني چند صفتي و روش حداكثر درست‌نمايي محدود شده با نرم‌افزار WOMBAT برآورد شد. يافته ها: تفاوت دو نژاد از نظر ميانگين قطر الياف، درصد الياف هتروتايپ و درصد الياف حقيقي معني‌دار بود. به جز درصد الياف هتروتايپ و حقيقي ساير صفات تحت تأثير جنس قرار نگرفت. از بين صفات مورد بررسي تنها وزن بيده ناشور تحت تاثير سال و تيپ تولد قرار گرفت. ضريب تغييرات برآورد شده براي توليد پشم (26.9 درصد)، درصد الياف هترو‌تايپ (76.77 درصد) و درصد الياف مدولا دار (95.99 درصد) نشان داد كه تنوع قابل ملاحظه‏اي در گوسفندان اين دو نژاد براي اين صفات وجود دارد. ميانگين قطر الياف در نژاد بلوچي (26.28 ميكرون) كمتر از نژاد ايران بلك (29.30 ميكرون) بود. درصد الياف حقيقي در نژاد بلوچي (94.81 درصد) بيشتر از نژاد ايران بلك (92.65 درصد) بود. وراثت‌پذيري صفات پشم در نژاد بلوچي متوسط به بالا و در دامنه 0.33±0.26 (درصد الياف مدولادار) تا 0.45±0.25 (درصد الياف هتروتايپ) و در نژاد ايران بلك بين 0/35±0.26 (درصد الياف مدولادار) تا 0.34±0.53 (درصد الياف حقيقي) قرار داشت. نتيجه گيري: به طور كلي، نژاد بلوچي پشم ظريف تري نسبت به ايران‏بلك داشت و نژاد ايران‏بلك از نظر خصوصيات پشم نسبت به والد بومي خود افت داشته است. با توجه به وراثت‌پذيري‌هاي برآورد شده، انتخاب براي بهبود صفات كيفي و كمي پشم در اين نژادها موثر خواهد بود.