تأثير تغذيه كنجاله كانولاي فرآوري‌شده با فرمالدهيد در دو سطح پروتئين خام بر مصرف ماده خشك، توليد و تركيب شير، قابليت هضم مواد مغذي و فراسنجه‌هاي شكمبه‌اي در بزهاي شيرده

سابقه و هدف: به‌واسطه گراني نسبي و وابستگي كشور به واردات كنجاله سويا، و نيز با افزايش تقاضا براي منابع پروتئيني جديـد، استفاده از منـابع پروتئيني گياهي مانند كنجاله كانولا به‌عنوان جايگزين مناسبي براي آن مورد توجه است. با توجه به تجزيه‌پذيري بالاي پروتئين كنجاله‌ها و اتلاف نيتروژن به شكل اوره از طريق ادرار، استفاده از روش‌هاي فرآوري كنجاله‌ها، به‌منظور كاهش نرخ تجزيه‌پذيري پروتئين و افزايش سهم پروتئين عبوري مي‌تواند سبب بهبود عملكرد دام و راندمان استفاده از نيتروژن شود. در نتيجه، اثر جايگزيني كنجاله كانولاي فرآوري‌شده با فرمالدهيد با كنجاله فرآوري‌نشده در جيره بزهاي شيرده بر مصرف خوراك، قابليت هضم مواد مغذي، عملكرد توليدي و برخي فراسنجه‌هاي شكمبه‌اي، و امكان جبران كمبود پروتئين جيره با استفاده از كنجاله فرآوري‌شده با فرمالدهيد در اين پژوهش مورد بررسي قرار گرفت.مواد و روش‌ها: در اين پژوهش از هشت رأس بز بالغ شيرده نژاد راييني استفاده شد. پس از تعيين پروتئين خام، كنجاله كانولا با سطوح 0.8 و 1.2 درصد فرمالدهيد (به‌ازاي مقدار پروتئين خام كنجاله) فرآوري و در تهيه جيره استفاده شد. جيره‌هاي آزمايشي شامل: 1) جيره شاهد، داراي كنجاله فرآوري‌نشده و 14.5 درصد پروتئين خام. 2) جيره داراي كنجاله فرآوري‌شده با 0.8 درصد فرمالدهيد و 14.5 درصد پروتئين خام، 3) جيره داراي كنجاله فرآوري‌شده با 1.2 درصد فرمالدهيد و 14.5 درصد پروتئين خام، 4) جيره داراي كنجاله فرآوري‌شده با 1.2 درصد فرمالدهيد و 12.5 درصد پروتئين خام بود. فراسنجه‌هاي تجزيه‌پذيري شكمبه‌اي پروتئين خام كنجاله كانولا با روش كيسه‌گذاري شكمبه‌اي تعيين شد و ميزان پروتئين قابل‌‌تجزيه و غيرقابل تجزيه كنجاله فرآوري‌شده محاسبه شد. طي هفته نمونه‌برداري هر دوره، مصرف خوراك و توليد شير در روز ثبت شد و يك نمونه شير براي تعيين تركيب شير به آزمايشگاه منتقل شد. در روز آخر هر دوره نمونه‌گيري از مايع شكمبه به‌‌منظور تعيين pH، غلظت نيتروژن آمونياكي و شمارش جمعيت پروتوزوآ انجام شد. همچنين هزينه تمام‌شده شير، سود ناخالص از توليد شير و برآورد اقتصادي جيره‌هاي آزمايشي بررسي شد.يافته‌ها: فرآوري تأثيري بر درصد پروتئين خام كنجاله كانولا نداشت در حالي كه ميزان تجزيه‌پذيري پروتئين خام كنجاله را كاهش داد (P 0.05). مصرف ماده خشك بزها با تغذيه كنجاله كانولاي فرآوري‌شده افزايش يافت (P 0.05)، اما با كاهش سطح پروتئين خام جيره تغييري نكرد. قابليت هضم ظاهري ماده خشك، آلي، الياف نامحلول در شوينده‌‌خنثي، پروتئين خام و چربي بين تيمارهاي آزمايشي تفاوت معنيداري نداشت. با تغذيه كنجاله كانولاي فرآوري‌شده با 1.2 درصد، توليد روزانه شير خام و شير تصحيح‌شده افزايش يافت (P 0.05) و كاهش سطح پروتئين خام جيره، سبب افت توليد شير بزها نشد. تغذيه جيره‌هاي آزمايشي بر درصد تركيبات شير بزها تأثيري نداشت، بااينحال توليد روزانه چربي، پروتئين، لاكتوز بطور معنيداري با تغذيه كنجاله كانولاي فرآوري شده با 1.2 درصد فرمالدهيد در جيره‌هاي با سطوح 14.5 و 12.5 درصد پروتئين خام جيره افزايش يافت. همچنين تفاوتي در pH مايع شكمبه، جمعيت گونه‌هاي هلوتريش، سلولوليتيك و انتودينيومورف‌ها و كل پروتوزوآيي مايع شكمبه مشاهده نشد، اما غلظت نيتروژن آمونياكي شكمبه بزها با تغذيه كنجاله كانولاي فرآوري‌شده با 1.2 درصد فرمالدهيد كاهش يافت (P 0.05). ميانگين هزينه روزانه خوراك مصرفي در گروههاي تغذيه‌شده با كنجاله كانولاي فرآوري‌شده افزايش يافت، سود ناخالص حاصل از توليد شير در گروه‌هاي تغذيه‌ شده با كنجاله كانولاي فرآوري‌شده با 1.2 درصد فرمالدهيد بالاتر بود (P 0.05).نتيجه‌گيري: فرآوري كنجاله كانولا با 1.2 درصد فرمالدهيد سبب بهبود مصرف خوراك و عملكرد توليدي بزهاي شيرده شد، هم‌چنين فرآوري در اين سطح به‌خوبي اثرات احتمالي كمبود پروتئين خام جيره را جبران كرده و عملكرد كلي بزها با كاهش سطح پروتئين خام نسبت به جيره شاهد (با پروتئين بالاتر) برابر شد. در نتيجه، فرآوري كنجاله كانولا با 1.2 درصد فرمالدهيد راهكاري مفيد جهت افزايش سطح پروتئين عبوري جيره و بهبود عملكرد توليدي، همچنين كاهش اتلاف نيتروژن از بدن به‌نظر مي‌رسد.