آدورنو و نقد ايدۀ پيشرفت

طرفداران فلسفي ايدۀ پيشرفت معتقدند كه وضعيت انسان در طول تاريخ و تا به امروز، درمجموع بهتر شده است و در آينده نيز بهتر خواهد شد. آدورنو در نوشته هاي خود آورده كه انسان تا به امروز پيشرفتي نكرده، اما امكان پيشرفت در آينده وجود دارد. به اين ترتيب موضع آدورنو به اين صورت مي شود كه او با ايدۀ پيشرفت مخالف نيست، بلكه با اين ادعا مخالف است كه پيشرفت در تاريخ بشريت محقق شده است. ادعاي ما در اين مقاله اين است كه با توجه به كتاب ديالكتيك روشنگري، فقط فجايع قرن بيستم، دليل آدورنو براي عدم تحقق پيشرفت در تاريخ بشريت نيست، بلكه او به حاكميت ديالكتيك عقالنيت و سلطه بر تاريخ انسان معتقد است. اگر اين ادعا را بپذيريم، آنگاه بايد گفت چنين عقيدهاي حتي امكان پيشرفت در آينده را نيز از بين مي برد.