شاخص‌هاي ديناميكي و عملكرد ذرت شيرين در سامانه آبياري قطره‌اي زيرسطحي

سابقه و هدف: كمبود آب مهم‌ترين عامل كاهش عملكرد محصولات كشاورزي در سراسر جهان است و اين عامل در مناطق خشك و نيمه‌خشك تأثيرگذارتر است. ايران كشوري است كه متوسط بارندگي آن حدود يك‌سوم متوسط بارش جهاني است و از نظر منابع آب به‌شدت در تنگنا مي‌باشد؛ بنابراين ضرورت دارد كه با استفاده بهينه، صرفه‌جويي و افزايش راندمان آبياري به حفظ منابع محدود آب كمك نمود. اين تحقيق باتوجه‌به مصرف محصول استراتژيك ذرت و اهميت مديريت منابع محدود آب تجديدپذير كشور، در رأس آن استفاده از سيستم‌هاي آبياري تحت‌فشار در منطقه و در شرايط آب‌وهوايي اروميه تعريف شد.مواد و روش ها: به‌منظور بررسي سطوح مختلف آبياري بر شاخص‌هاي عملكردي و صفات گياهي ذرت شيرين، تحت سيستم آبياري قطره‌اي زيرسطحي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تيمار 20 درصد بيش‌آبياري، برابر با نياز آبي، 20 و 40 درصد كم‌آبياري در چهار تكرار در مزرعه تحقيقاتي گروه مهندسي آب دانشگاه اروميه انجام گرديد.مقادير شاخص هاي گياهي قطر ساقه، سطح برگ، عملكرد دانه، تعداد برگ در هر ساقه، عملكرد بيولوژيك (تر)، ماده خشك گياه و عملكرد بلال در طول فصل كشت در تاريخ هاي مشخص و همچنين روز برداشت اندازه گيري و مورد ارزيابي قرار گرفت.يافته ها: نتايج نشان داد در حالت كلي اثرات كم آبياري و بيش‌آبياري بر عملكرد بيولوژيك، ماده خشك، عملكرد بلال بدون پوشش، وزن سيصد دانه، تعداد برگ و قطر ساقه معني‌دار بود. همچنين بر اساس نتايج مي‌توان بيان كرد كه با كاهش مقدار مصرف آب، مقدار عملكرد بلال به‌صورت خطي كاهش مي‌يابد. بيش‌ترين و كمترين عملكرد بلال در تيمارهاي بيش‌آبياري و 60 درصد نياز آبي به ترتيب با ميانگين 1.83 و 1.13 كيلوگرم بر مترمربع به دست آمد.نتيجه گيري: در حالت كلي اثرات كم آبياري و بيش‌آبياري بر عملكرد بيولوژيك، ماده خشك، عملكرد بلال بدون پوشش، وزن سيصد دانه، تعداد برگ و قطر ساقه معني‌دار بود. همچنين بر اساس نتايج مي‌توان بيان كرد كه با كاهش مقدار مصرف آب، مقدار عملكرد بلال به‌صورت خطي كاهش مي‌يابد. بيش‌ترين و كمترين عملكرد بلال در تيمارهاي بيش‌آبياري و 60 درصد نياز آبي به ترتيب با ميانگين 1.83 و 1.13 كيلوگرم بر مترمربع به دست آمد. بر اساس نتايج تحقيق، با كاهش ۲۰ درصدي مصرف آب نسبت به آبياري كامل، به طور غير معني‌داري فقط 5.02 درصد وزن زيست‌توده كاهش پيدا مي‌كند. بين تيمار شاهد (برابر نياز آبي) و ۲۰ درصد كم آبياري در صفات ماده خشك، عملكرد بلال بدون پوشش، وزن سيصد دانه، تعداد برگ و قطر ساقه، اختلاف معني‌داري مشاهده نشد. روند تغييرات ميزان تجمع عملكرد تر (بيولوژيك) ذرت شيرين از 21 روز پس از كاشت به طور تدريجي شروع و بعد از گذشت 9-6 روز وارد مرحله رشد خطي شد و سپس به طور ثابت ادامه يافت. بيشترين وزن عملكرد بيولوژيك ذرت شيرين در تيمارهاي مختلف در 87 روز پس از كاشت مشاهده شد.