نقش فضاي مجازي در تربيت شهروندي دانش آموزان مقطع ابتدايي: يك مطالعه تركيبي

اين پژوهش با هدف بررسي نقش فضاي مجازي در تربيت شهروندي دانش آموزان دوره ابتدايي از ديدگاه متخصصان تعليم و تربيت و بررسي نگرش دانش آموزان، با رويكرد تركيبي انجام گرفت. در بخش كيفي روش پژوهش از نوع تحليل محتوا و در بخش كمي به شيوه پيمايشي صورت گرفت. مشاركت كنندگان بخش كيفي استادان تعليم و تربيت دانشگاه شيراز كه از بين آنها ٩ نفر به شيوه هدفمند انتخاب شدند. جامعه مورد مطالعه در بخش كمي نيز شامل دانش آموزان پايه پنجم و ششم مقطع ابتدايي شهر شيراز بودند كه ١٣٣ نفر از آنها به شيوه نمونه گيري تصادفي خوشه اي چندمرحله اي انتخاب شدند. گردآوري داده ها در بخش كيفي از مصاحبه نيمه ساختاريافته و در بخش كمي از پرسشنامه محقق ساخته فضاي مجازي و تربيت شهروندي به دست آمده از نتايج بخش كيفي استفاده شد. تجزيه و تحليل داده ها در بخش كيفي به روش تحليل شبكه مضامين و اعتبارسنجي پژوهش به روش ساخت مسير مميزي وبازبيني محقق انجام گرفت. پس از طبقه بندي داده ها ٣٨ مضمون پايه، ٨ مضمون سازمان يافته و ٤ مضمون فراگير شناسايي شد. مضامين فراگير به دست آمده شامل بسترسازي، آموزش، اتصال و دسترسي بود. همچنين مضامين سازمان دهنده مشتمل بر ٨ مضمون كه شامل بسترسازي اجتماعي، بسترسازي فرهنگي، بسترسازي علمي، آموزش رسمي و غيررسمي، تقويت مهارت هاي شهروندي، ارتباطات، دسترسي به منابع و امكانات بالا بود. در بخش كمي نيز نتايج نشان داد نگرش دانش آموزان نسبت به نقش فضاي مجازي در تربيت شهروندي مثبت و بالاتر از حد مطلوب بوده و بر اساس نظر دانش آموزان، فضاي مجازي ميتواند به ايجاد و تقويت دانش، نگرش و مهارت هاي شهروندي كمك كند.