بازانديشي جامعه‌شناختي هيأت به‌مثابه حوزه‌ عمومي قدسي (مطالعه موردي «هيأت ثارالله» زنجان)

آيين سوگواري امام حسين (ع) همواره در تاريخ تحولات اجتماعي و سياسي جامعه اسلامي نقش بسزايي در جبهه مردمي ايفا كرده و اين ناشي از ظرفيت عظيم نهفته در نهضت عاشوراست. بر اين ‌اساس اين فرضيه به ذهن متبادر مي‌شود كه هيأت به‌عنوان الگوي رايج امروزينِ آيين سوگواري امام حسين(ع) مي‌تواند به‌مثابه حوزه عمومي قدسي عمل نمايد. ازاين‌رو پژوهش حاضر به چرايي، چيستي و چگونگي هيأت به‌مثابه حوزه عمومي قدسي مي‌پردازد. اين پژوهش از مفهوم «حوزه عمومي» يورگن هابرماس بهره گرفته ‌است. با استفاده از روش «تحليل مضمون» و ابزار مصاحبه، «هيأت ثارالله» زنجان براي نمونه مطالعه و بررسي انتخاب شده است. براساس نتايج تحقيق، در نقطه مقابل «حوزه عمومي غربي»، «حوزه عمومي قدسي» قرار دارد كه مبتني بر عقلانيت وحياني و ارزش‌هاي الهي است. مؤمنان براساس كنش ولايي همراه با مودت و محبت، يكديگر را به ارزش‌هاي الهي فرامي‌خوانند. كنش ولايي نه‌تنها عقلانيت، بلكه عاطفه و احساس را نيز دربر مي‌گيرد و صرفاً به كنش زباني اختصاص ندارد، بلكه كنش غيرزباني را نيز شامل مي‌شود. هيأت از طريق «كنش زباني» (يعني استفاده از ظرفيت مداحي و سخنراني) و همچنين «كنش غيرزباني» همچون فعاليت‌هاي اجتماعي در جهت عدالتخواهي، مطالبه‌گري و محروميت‌زدايي مي‌تواند در شكل‌گيري افكار‌‌‌ عمومي و تأثيرگذاري بر ساختار اجتماعي نقش بسزايي ايفا كند.