نقد ديدگاه اليور ليمن درباره تعارض وحي و فلسفه

مسئله رابطه وحي و فلسفه يا نزاع عقل و دين از مشهورترين مباحث چالش‌برانگيز در تاريخ انديشه اسلامي است كه از صدر اسلام تاكنون در ميان دانشمندان بزرگ اسلامي، اعم از شيعه و اهل سنت مطرح بوده و بتبع آن به حوزه مطالعات اسلامي خاورشناسان نيز راه يافته است. اليور ليمن (1950م) خاورشناس، قرآن پژوه و مفسر غربي فلسفه اسلامي در برخي آثار خود رابطه قرآن و فلسفه را بررسي كرده است. او با اتخاذ موضعي معتدلتر نسبت به بسياري از خاورشناسان، ضمن اذعان به سازگاري وحي و فلسفه با يكديگر، نقش تعاليم قرآن‌كريم را در شكلگيري فلسفه اسلامي پذيرفته است اما در تحليل اصل تاريخي تعارض و ارزيابي راه‌حل فلاسفه اسلامي، نكاتي تأمل‌برانگيز مطرح كرده است. اين مقاله با روش توصيفي ـ انتقادي، به تبيين و نقد ديدگاه او پرداخته و نشان ميدهد: كه اولاً، تعارض تنها بين فهم عقلي فلسفي و فهم قرآني بشري واقع ميشود و انگاره تعارض وحي و فلسفه در ميان بسياري از خاورشناسان ناشي از قياس اسلام و قرآن با مسيحيت و كتاب مقدس است. ثانياً، برخلاف گفته اليور ليمن راه‌حل فلاسفه اسلامي و ازجمله ابن‌رشد، مستلزم فرودست انگاري قرآن و وحي نيست و متهم ساختن فلاسفه مسلمان به اموري همچون انكار علم الهي به جزئيات و يا معاد جسماني و پيروي از ارسطو در باب نفس، بدليل برداشت نادرست از بيان آنها توسط مخالفان فلسفه در جهان اسلام يا خاورشناسان است.