تحليلي بر تاثيرات متقابل الگوهاي پيكره بندي فضا و هسته هاي شهري در كلان‌شهر تهران

ساختار فضايي يك شهر، اهميت كليدي در بين عناصر ملموس و غيرملموس آن دارد. زيرا مي تواند از تمام فعاليت هاي ساكنان پشتيباني كرده و بر اين فعاليت ها تأثير بگذارد. تحليل ارتباطات متقابل بين فرم‌هاي فضايي و عملكردهاي شهري، از مهمترين شيوه هاي ارزيابي ساختار فضايي شهرها است كه اغلب در مطالعات موجود ناديده گرفته ميشود. بر همين اساس هدف پژوهش حاضر، تحليل « الگوهاي پيكره بندي فضاي شهري » و «هسته هاي عملكردي » به مثابه ابعاد فرمي و عملكردي ساختار فضايي شهر است كه بامطالعه موردي كلان شهر تهران دنبال شده است. با به كارگيري يك روش آناليز تركيبي مبتني بر تئوري چيدمان فضا، ساختار فضايي در حال تحول كلان شهر تهران تبيين گرديد. از شاخص هاي « هم پيوندي » و « خوانايي » براي تحليل پيكره بندي فضا و از داده هاي «جمعيت»، «اشتغال» و «كاربري زمين» براي تحليل هسته هاي عملكردي استفاده شد. همچنين همبستگي فضايي بين متغيرها در سطح مناطق، بر اساس روش «رگرسيون وزني جغرافيايي » محاسبه گرديد. نتايج به دست آمده، منجر به تبيين برخي از ويژگي هاي ساختار فضايي شهر تهران ازجمله «الگوي هم پيوندي مركز-پيراموني»، «الگوي حركت طبيعي» و «الگوهاي تمركز هسته هاي عملكردي» گرديد. همچنين همبستگي مثبتي بين هم پيوندي و تمركز مكاني هسته هاي عملكردي مشاهده شد كه اين همبستگي، هم برحسب مناطق شهري و هم به تفكيك هر يك از كاركردها قابل تفسير است. نتيجه نهايي اين بود كه گذر از ساخت تك هسته اي به چندهسته اي در شهر تهران به كندي صورت مي گيرد و نتيجه سياست هاي فعلي حمل ونقل و ترافيك نيز عليرغم ساماندهي نسبي تردد، ايجاد نوعي نابرابري بين بخش هاي مختلف شهر ازنظر حركت و دسترسي مي باشد.