اثر محلول‌پاشي جيبرلين بر قدرت مقصد فيزيولوژيكي و انتقال مجدد ارقام گندم در شرايط تنش خشكي آخر فصل

هورمون‌ها نقش مهمي در تنظيم فرايند پر شدن دانه‌ها به عنوان مقصد فيزيولوژيك‌ زايشي و تقاضاي مواد ‌پرورده از منبع فتوسنتز جاري و انتقال مجدد ايفا مي‌كنند. هدف از اين تحقيق، بهبود قدرت مقصد فيزيولوژيك از طريق محلول‌پاشي جيبرلين و اندازه‌گيري انتقال مجدد و عملكرد دانه در شرايط تنش خشكي آخر فصل بود. 20 رقم زراعي گندم در قالب يك طرح كرت هاي دوبار خردشده بر پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار كشت شدند؛ به‌طوري‌كه آبياري در دو سطح آبياري متداول و تنش خشكي پس از گرده‌افشاني (40 درصد ظرفيت زراعي) به‌عنوان عامل اصلي، محلول‌پاشي جيبرلين (GA3) در دو سطح شاهد و محلول‌پاشي GA3 با غلظت 60μM در مرحله گرده‌افشاني به عنوان عامل فرعي و رقم به‌عنوان عامل فرعي فرعي در نظر گرفته شد. عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، اجزاي عملكرد و انتقال مجدد به تفكيك ميانگره تعيين شد. تنوع ‌ژنتيكي زيادي از نظر انتقال مجدد و عملكرد بين ارقام گندم در شرايط آبياري مطلوب و تنش خشكي وجود داشت. اما پاسخ ارقام به كاربرد جيبرلين تقريبا مشابه بود. تنش خشكي آخر فصل سبب كاهش عملكرد دانه (33 درصد)، عملكرد بيولوژيكي (20 درصد)، وزن هزاردانه (14 درصد)، تعداد دانه در سنبله (14 درصد) و انتقال مجدد (8 درصد) شد؛ اما كاربرد جيبرلين با تنظيم و تغيير فرايندهاي فيزيولوژيكي سبب بهبود اين صفات در هر دو شرايط آزمايشي شد. محلول‌پاشي جيبرلين در مرحله گرده‌افشاني گندم تأثير مثبتي بر تقويت مقصد فيزيولوژيك و انتقال مجدد به‌ويژه در شرايط آبياري مطلوب داشت. در شرايط تنش خشكي پس از گرده‌افشاني به‌دليل كاهش طول دوره پرشدن دانه، اثر مثبت محلول‌پاشي جيبرلين روي صفات مورد مطالعه كمتر بود. با توجه ‌به نتايج حاصل از اين آزمايش در شرايط تنش خشكي محلول‌پاشي جيبرلين توصيه نمي‌شود.