ارزيابي زيست-زراعي توليد كود ورمي‌كمپوست از بقاياي گياهان زراعي و اثر آن بر عملكرد دانه كنجد

كود ورمي كمپوست از جمله راهكارهاي سازگار با ديدگاه كشاورزي پايدار است كه هم كمّيت محصول و هم كيفيت محيط زراعي را بهبود خواهد داد. اين آزمايش در سال 1400 در دو مرحله در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه شهيد چمران اجرا شد. مرحله اول توليد كود ورمي كمپوست از بقاياي گياهان گندم، برنج، نيشكر و ذرت با كاربرد 30 و40 درصد بقايا بود كه به صورت طرح كرت هاي يكبار خردشده اجرا شد. مرحله دوم شامل بررسي اثر 8 نوع كود ورمي كمپوست توليدي بر عملكرد كنجد بود كه به صورت طرح بلوك كامل تصادفي اجرا شد. در مرحله اول خصوصيات زيستي و شيميايي انواع كودهاي ورمي كمپوست و در مرحله دوم خصوصيات زراعي كنجد اندازه گيري شدند. نتايج مرحله اول نشان داد كه تيمار بقاياي گندم 40 درصد به دليل اين كه بالاترين تعداد كرم بالغ را داشته، بيشترين وزن كرم بالغ را توليد كرده كه نتيجه‌اش بيشترين وزن كل كرم بود. براي هر 4 نوع بقاياي گياهي، با افزايش كمّيت بقايا از 30 درصد به 40 درصد، تعدادكل كرم‌ها كاهش يافته است. البته اين كاهش به طور عمده تحت تأثير كاهش تعدادكرم‌هاي نابالغ بود. با اين كه تعداد كرم‌هاي بالغ افزايش يافته ولي نتوانسته اثرات كاهنده تعداد كرم نابالغ را جبران كند. البته با افزايش درصد بقاياي هر يك از گياهان از 30 به 40 درصد، از مقدار توليد كود ورمي كمپوست كاسته شده ولي در مقابل به ميزان تركيبات غير ورمي‌كمپوست اضافه شده است. بيشترين عملكرد دانه كنجد (1154.6 كيلوگرم در هكتار) مربوط به تيمار بقاياي گندم 40 درصد بود كه اين برتري تحت تأثير برتري صفات وزن دانه در كپسول، تعداد دانه در كپسول و وزن هزار دانه بود. در مجموع نتايج اين پژوهش نشان دهنده اهميت توجه به ماده اوليه توليدكننده كود ورمي‌كمپوست هم به لحاظ تأثير بر خصوصيات زيستي و شيميايي كود و هم بر خصوصيات زراعي گياه مي‌باشد. نكته اي كه شايد كمتر در حال حاضر مورد توجه قرار مي‌گيرد. بنابراين توصيه مي شود كه در كشاورزي پايدار يا كشاورزي ارگانيك بهتر است كود ورمي كمپوست مناسب براي هر محصول توليد شود.