شناسايي و فهم آسيب‌هاي مصرف‌كنندگان داراي حس قرباني ادراك ‌شده با استفاده از نظريه داده‌ بنياد

يكي از مفاهيم اصلي و مدرن در ارتباط با مصرف‌كنندگان امروزي اين است كه آنها مي‌توانند به‌راحتي دچار آسيب‌هاي ناشي از خريد، اكتساب يا دوراندازي كالاها و خدمات شوند يا مورد سوءاستفاده قرار گيرند يا فريب داده شوند. هريك از اين موارد، باعث ضرر به مصرف‌كننده و در برخي موارد، ايجاد حس قرباني‌بودن براي او مي‌شود. روان‌شناسان مي‌توانند با زيرِنظرگرفتن حركات، نگرش‌ها، ادراكات، انتظارات و تصميمات درست و يا غلط مصرف‌كنندگان، قصد خريد و يا احياناً خريد مجدد كالا و يا خدمت، آنها را واكاوي كنند. مقولۀ مصرف‌كنندگانِ قرباني يكي از مهم‌ترين و درعين‌حال مغفول‌ترين مفاهيم در حوزۀ ادبيات مرتبط با مصرف‌كننده است؛ ازهمين‌رو، هدف مقالۀ پيشِ رو، شناسايي انواع آسيب به مصرف‌كننده در نظر گرفته شده است. عمدۀ مصرف‌كنندگان، مشتريان فروشگاه‌هاي زنجيره در بازۀ سني 36 تا 45 سال بودند. در اين پژوهش كيفي، با اتكا به نظريۀ داده‌بنياد و با استفاده از مصاحبه‌هاي نيمه‌ساختاريافته، داده‌هاي استخراج‌شده در سه سطح باز، محوري و انتخابي كدگذاري و براي تجزيه‌وتحليل داده از نرم‌افزار اطلس‌تي‌آي استفاده شد. براساس كدهاي به‌دست‌آمده از مصاحبه‌ها و پس از اشباع نظري مصاحبه با 15 مصرف‌كننده كه خود را قرباني تلقي مي‌كردند، 300 زيرمقوله، 14 مقوله و 11 مضمون استخراج شد. نتايج حاكي از آن است كه شرايط اقتصادي به‌عنوان عوامل زمينه‌اي يا مداخله‌گر، شرايط فردي و شرايط اجتماعي به‌عنوان عوامل علّي، شرايط هيجاني و مصرف احساسي به‌عنوان عوامل محوري، آشفتگي ذهني و همچنين آشفتگي ارتباطي به‌عنوان دو عامل راهبردي در آسيب‌زدن به مصرف‌كننده شناخته شده‌اند كه پيامدهاي فردي و پيامدهاي حقوقي و مدني را ايجاد مي‌كنند.