بررسي تغييرات رنگيزه هاي فتوسنتزي و عملكرد ژنوتيپ هاي برنج در روش هاي مختلف آبياري

سابقه و هدف: با توجه به قرارگيري ايران در منطقه خشك و نيمه خشك جهان، احتمال وقوع خشكسالي در آن فراوان است. بنابراين، اجراي فناوري هاي كم آبياري به منظور بهره وري بيشتر منابع محدود آب راهكاري علمي در جهت كاهش مصرف آب به شمار مي رود. از طرفي، برنج نسبت به ديگر گياهان زراعي دو تا سه برابر آب بيشتري دريافت مي كند و خشكي در برنج مهمترين عامل محدود كننده توليد در سطح جهان است كه لزوم استفاده بهينه از منابع آبي جهت تعيين نياز آبي واقعي گياه برنج را مشخص مي‌سازد. بنابراين، توسعه و معرفي ارقام متحمل به خشكي، با كاربرد روش‌هاي جديد آبياري، يك روش مفيد براي بهبود بهره وري و راندمان مصرف آب در مقابله با خشكي و كم آبي مي باشد. اين آزمايش با هدف ارزيابي تأثير روش هاي مختلف آبياري بر تغييرات رنگيزه هاي فتوسنتزي و صفات كمي ژنوتيپ هاي برنج به منظور انتخاب ژنوتيپ متحمل به تنش خشكي انجام شده است.مواد و روش ها: اين آزمايش به‌صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح پايه بلوك كامل تصادفي با فاكتور اصلي روش‌هاي آبياري در سه سطح غرقابي (FI)، روش تر و خشك شدن تناوبي تا 10 (AWD10) و 20 (AWD20) سانتي‌متري زير سطح خاك و فاكتور فرعي با 10 ژنوتيپ انتخابي از آزمايش گلخانه‌اي و با سه تكرار در مؤسسه تحقيقات برنج كشور - معاونت مازنداران (آمل) اجرا گرديد. صفات مورد مطالعه شامل ويژگي‌هاي فيزيولوژيكي مانند كلروفيل a، b و كاروتنوئيد، شاخص برداشت، عملكرد زيستي و عملكرد دانه مي‌باشد. اندازه‌گيري رنگريزه‌هاي فتوسنتزي توسط دستگاه اسپكتروفتومتر و غلظت آن با استفاده از روش ولبورن و ليچتنتالر (1994) انجام شد.يافته‌ها: نتايج نشان داد كه مقادير رنگيزه هاي فتوسنتزي در تيمارهاي كم آبياري تفاوتي با آبياري غرقابي نداشتند. به گونه‌اي كه محتوي كاروتنوئيد در AWD10 از بيشترين مقدار برخوردار بود. ژنوتيپ ها نيز اثر بسيار معني داري بر صفات مرتبط با رنگيزه‌هاي فتوسنتزي و عملكرد گياه نشان دادند. ژنوتيپ AR8 بيشترين مقدار كلروفيل a و a/ b را به خود اختصاص داد (ميانگين به‌ترتيب هشت و دو ميكروگرم بر ميلي ليتر). بيشترين كلروفيل b و b + a نيز با ميانگين 5.2 و 13 ميكروگرم بر ميلي ليتر در ژنوتيپ وندانا مشاهده شد. بالاترين عملكرد زيستي و دانه نيز به ترتيب مربوط به شيرودي و IR74428-153-2- بود. برهمكنش تيمارها نشان داد كه ژنوتيپپ ندا در بين ساير ژنوتيپ ها از نظر محتوي رنگيزه هاي فتوسنتزي و عملكردي در زمان تنش آبي AWD20 از مزيت بيشتري برخوردار مي باشد.نتيجه‌گيري: با توجه به نتايج اين تحقيق مي توان بيان كرد كه ژنوتيپ ندا، وندانا، (AR8) IR79907-B-493-3-3-1 و IR74428-153-2-3 (53 or 8605) گزينه هاي مناسبي در شرايط تنش خشكي با ادامه پژوهش هاي تكميلي مي باشند.