كاربرد واژگان مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسي: بررسي كمي و كيفي كتاب‌هاي درسي در شاخه نظري (1400)

مسئلۀ كاربرد برابرهاي مصوب در متون و مسائل مربوط به آن به همان اندازۀ توليد آنها در فرهنگستان زبان و ادب فارسي و ديگر نهادهاي رسمي يا غيررسمي اهميت دارد؛ چراكه واژگان تا زماني كه در متن و بافت جاي‌گير نشوند، نه‌تنها درجۀ كاربردپذيري و  قابليت‌هاي زبان‌شناختي و معناشناختي آنها آشكار نمي‌شود، بلكه ميزان درك كاربر نيز از آن واژه و سطح دانش زباني وي پوشيده مي‌ماند. همچنين، با بررسي اين موضوع، متون نيز از نظر اصالت و درستي ساختار سنجيده مي‌شوند. از زماني كه كاربرد برابرها در كتاب‌هاي درسي در دستور كار سازمان تأليف و برنامه‌ريزي آموزشي قرار گرفت، تحقيق در باب كميت و چگونگي اين امر نيز توجه پژوهشگران را به خود معطوف كرد. اين تحقيق به منظور نشان دادن برخي اشكالات موجود در كتاب‌هاي درسي در زمينۀ كيفيت كاربرد اين برابرها و نگاهي اجمالي به كميت اين امر انجام شده است. متون پژوهش شامل كتاب‌هاي دورۀ ابتدايي و دوره‌هاي اول و دوم متوسطه شاخۀ نظري چاپ 1400 است. روش پژوهش بر پايۀ مطالعه و بررسي محتواي متون از جنبه‌هاي مختلف شكلي، زبان‌شناختي، معنايي و آموزشي اين برابرها در كتاب‌ها و دريافت اشكالات و علل بروز آن است. هدف از اين بررسي، پالايش زبان فارسي از آسيب‌هاي ناشي از نفوذ واژگان بيگانه و خطاهاي كاربردي است؛ مانند بافت نامناسب، واژۀ بيگانه نامناسب، ساختارهاي مقوله­اي نادرست، حشو، كاربرد نادرست مصوبات. از اين رو، بنا بر يافته‌هاي اين تحقيق، بيشتر اشكالات در زمينۀ مناسبات همنشيني بين واژگان و نيز ناهماهنگي در استفاده از طرز صحيح درج برابرها در كتاب‌ها بوده است. از منظر كمّي نيز اين موارد بيشتر شامل واژگان عمومي و با مفاهيم انتزاعي است تا واژگان تخصصي و عيني. بنابراين، لازم است كه بيشتر كتاب‌هاي درسي در دايرۀ توجه از نظر كاربرد مناسب اين گروه از برابرها قرار گيرند. اين مطالعه به هموار‌سازي مسير كاربرد مصوبات در زبان فارسي و روان‌سازي آن، چه د زمينۀ انتخاب واژه چه در زمينۀ متناسب­سازي بافتار، در كتاب‌هاي درسي ياري خواهد رساند.