اثر اصلاح كننده‌هاي مختلف بر برخي ويژگي‌هاي شيميايي خاك آبياري شده با پساب صنعتي

سابقه و هدف: رشد شديد جمعيت جهان در چند دهه اخير باعث بروز مشكلاتي از نظر تامين آب و منابع كشاورزي شده است. محدوديت منابع آب يكي از مهم‌ترين مشكلات موجود در بخش كشاورزي است. استفاده از پساب فاضلاب تصفيه شده شهري و صنعتي با در نظر گرفتن مسائل جانبي و كاهش بار آلودگي آن از طريق افزودن اصلاح كننده‌ها به خاك، شايد بتواند نياز آبي و غذايي گياه را تأمين نمايد. بنابراين هدف مطالعه حاضر بررسي تأثير اصلاح‌ كننده‌هاي مختلف بر ويژگي‌هاي خاك آبياري شده با پساب صنعتي شهرك صنعتي بوعلي استان همدان بود. مواد و روش‌ها: براي انجام اين مطالعه پساب تصفيه شده در فصل تابستان از شهرك صنعتي بوعلي استان همدان تأمين شد. آزمايش گلخانه‌اي در دانشگاه بو علي سينا همدان با استفاده از خاك لومي آبياري شده با پساب در قالب طرح بلوك كامل تصادفي و با 3 تكرار انجام شد. در اين مطالعه از 9 تيمار شامل اسيد سيتريك، كمپوست، كود دامي، گچ، تيمارهاي تركيبي (گچ+كود دامي، گچ+كمپوست، اسيد سيتريك+كود دامي، اسيد سيتريك+كمپوست) و شاهد و در مجموع 27 نمونه استفاده شد. ويژگي‌هاي خاك قبل و بعد از اعمال تيمارهاي اندازه‌گيري شد. اين ويژگي‌ها شامل pH، قابليت هدايت الكتريكي، ظرفيت تبادل كاتيوني، ماده آلي، فسفر كل و فسفر فراهم، عناصر كم مصرف روي، مس، آهن و منگنز و غلظت فلزات سرب، نيكل و كادميوم اندازه‌گيري شد.يافته‌ها: نتايج نشان داد كه پساب مورد مطالعه جزء آب‌هاي نامناسب با سديم زياد است كه استفاده از اصلاح‌ كننده‌هاي مختلف مانند كمپوست، كود دامي و اسيد سيتريك در خاك تحت آبياري با پساب مي‌تواند شوري خاك را به صورت معني‌داري كاهش دهد (از 53/2 در تيمار شاهد به 16/2 در تيمار كمپوست). اثر اصلاح‌ كننده‌هاي مورد استفاده بر برخي ويژگي‌هاي شيميايي نشان داد كه كاربرد اصلاح -كننده‌هاي مختلف در خاك تحت آبياري با پساب، سبب تغييرات معني‌دار pH، قابليت هدايت الكتريكي، ظرفيت تبادل كاتيوني، ماده آلي، كربنات كلسيم معادل، كاتيون‌هاي كلسيم، منيزيم و سديم، فسفر كل و فسفر فراهم خاك شد. كمترين مقدار مس كل در تيمار شاهد با ميانگين 84/13ميلي‌گرم در كيلوگرم و بيشترين مقدار آن در تيمار تركيبي 50% گچ + 50% كمپوست با ميانگين 93/14 ميلي‌گرم در كيلوگرم به دست آمد. نتيجه‌گيري: نتايج تجزيه خاك نشان داد كه غلظت كل و فراهم عناصر سنگين سرب، نيكل و كادميوم در خاك‌هاي تيمار شده با اصلاح -كننده‌هاي مختلف در بيشتر تيمارها بيشتر از غلظت اين عناصر در خاك شاهد بود، ولي مقادير اندازه‌گيري شده عناصر از مقادير موجود آنها در خاك كمتر بود و از اين لحاظ تأثير سويي بر خاك نداشتند. همچنين از نظر ساير ويژگي‌هاي مانند شوري نيز مشكلي ايجاد نشده است. به طور كلي نتايج نشان داد كه استفاده تركيبي از اصلاح‌ كننده‌ها نتايج بهتري نسبت به استفاده تكي دارد.