مدرسه نظام بين دو قدرت، رقابت وزارت معارف و وزارت جنگ براي اداره مدرسه نظام از اواسط دوره قاجار تا اوايل دوره پهلوي

مدرسه دارالفنون در دوره ناصرالدين شاه قاجار با انگيزه تربيت نيروي نظامي تاسيس يافته و در ذيل وزارت معارف قرار داشت. پس از چندي مدارس مستقل نظامي تاسيس شد كه امور آموزشي آن با محوريت تربيت نيروي نظامي با تعامل بين دو وزارت جنگ و وزارت معارف همراه بود. با گذشت زمان اين تعامل به يك رقابت بر سر اداره مدارس نظام تبديل شد. مقاله حاضر برآن است كه با روش توصيفي- تحليلي و استفاده از اسناد به اين پرسش‌ها پاسخ دهد كه: مناقشه دو وزارت جنگ و معارف براي اداره مدرسه نظام چرا و چگونه آغاز شد و چه مراحلي را طي نمود؟ مخالفان و يا موافقان اين واگذاري چه نهادها و يا كساني بودند و چه استدلالي داشتند؟ تغيير نهاد نظارتي بر مدرسه نظام با تحولات سياسي و حكومتي در آن دوره از تاريخ ايران كه اواخر دوره قاجار و ابتداي دوره پهلوي را شامل مي‌شود چه مناسبتي داشت؟ نتايج و دستاوردهاي پژوهش نشان مي‌دهد كه علاوه بر وظيفه مدرسه نظام كه تربيت كادر نظامي براي اصلاح ساختار ارتش بود، قدرت يافتن شخص سردارسپه در نقش وزير جنگ، در واگذاري اداره مدرسه نظام به وزارت جنگ نقش اساسي داشت.